Σάββατο 18 Δεκεμβρίου 2021

ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ

 Πηγή: Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/4716/Lexiko-Logotechnikon-Oron_Gymnasiou-Lykeiou_html-apli/index01.htm 

1.      Τι εννοούμε με τον όρο «Απομνημονεύματα»; Χαρακτηρίζουμε συνήθως την από μνήμης γραπτή έκθεση ή αφήγηση γεγονότων, που ο συγγραφέας τα έζησε από πολύ κοντά, ως αυτόπτης μάρτυρας, ή πήρε κι ο ίδιος μέρος σ' αυτά. Μ' άλλα λόγια, τα απομνημονεύματα είναι ένα κείμενο στο οποίο ο συγγραφέας αφηγείται ένα μέρος από την ιστορία της ζωής του.

2.      Ποιες είναι οι διαφορές Απομνημονευμάτων και Αυτοβιογραφίας; Στα απομνημονεύματα ο συγγραφέας-πρωταγωνιστής δεν αφηγείται ολόκληρη τη ζωή του αλλά μόνο το κομμάτι εκείνο που συνδέεται με τη συμμετοχή του σε σημαντικά γεγονότα της εποχής του· κι αυτό, επειδή έχει συνείδηση ότι στάθηκε μάρτυρας ή και συντελεστής σε ένα μεγάλο γεγονός και, συνεπώς, νιώθει την ανάγκη να πει κάτι για τους μεταγενέστερους, ενώ ενδεχομένως ενδιαφέρεται και για την υστεροφημία του.

3.      Σε τι είδους γεγονότα αναφέρονται συνήθως τα απομνημονεύματα; Αναφέρονται σε σημαντικά πολιτικά ή στρατιωτικά γεγονότα και πρόσωπα.

4.      Είναι επομένως ιστορικά κείμενα και δίνουν αντικειμενικές πληροφορίες;  Καθώς είναι γραμμένα από άνθρωπο που έζησε τα συγκεκριμένα γεγονότα, έχουν ένα χαρακτήρα και ένα ύφος καθαρά προσωπικό και υποκειμενικό.  Ο συγγραφέας προσπαθεί να παρουσιάσει το παρελθόν με τέτοιο τρόπο ώστε να δικαιώνει την προσωπικότητά του και τις επιλογές του. Για το λόγο αυτό, παρ' όλο που συγγενεύουν με την ιστορία, δεν μπορούν να θεωρηθούν ιστορικά κείμενα· έχουν, όμως, αδιαμφισβήτητη ιστορική αξία και πολύ συχνά χρησιμοποιούνται ως ιστορική πηγή, αν και με πολλές επιφυλάξεις (όλες οι πληροφορίες που αντλούμε από απομνημονεύματα, πρέπει να ελεγχθούν και να διασταυρωθούν από άλλες πηγές, πιο αντικειμενικές).

5.      Υπάρχει λογοτεχνική αξία στα απομνημονεύματα; Τα απομνημονεύματα ενδιαφέρουν και το μελετητή της λογοτεχνίας, όταν έχουν να παρουσιάσουν κάποια ιδιαίτερη λογοτεχνική και αισθητική αξία (π.χ. ζωντανή αφήγηση, ξεχωριστό ύφος και ξεχωριστή χρήση της γλώσσας κτλ.).

6.      Ποια είναι η σχέση ελληνικής επανάστασης και απομνημονευμάτων; Σε ό,τι αφορά τη νεοελληνική λογοτεχνία, τα απομνημονεύματα συνδέονται κυρίως με τους αγωνιστές και την Επανάσταση του 1821. Πολλοί θέλησαν να καταθέσουν μια γραπτή μαρτυρία για τα σπουδαία γεγονότα το οποία έζησαν και αρκετοί από αυτούς κατόρθωσαν να αφήσουν σημαντικά κείμενα. Αξίζει να αναφέρουμε τις προσπάθειες των Χρ. Περραιβού, Εμμανουήλ Ξάνθου, Παναγή Σκουζέ, Παλαιών Πατρών Γερμανού, Φωτάκου κ.ά. Ωστόσο, τα κείμενα που παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, τόσο από ιστορικής όσο και από λογοτεχνικής πλευράς, είναι τρία: τα Στρατιωτικά Ενθυμήματα του Κασομούλη, τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη και η Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής, που είναι μια προφορική αφήγηση του Θ. Κολοκοτρώνη καταγραμμένη από το λόγιο της εποχής Γεώργιο Τερτσέτη (ο ίδιος κατέγραψε και τις αφηγήσεις του Νικηταρά και του Δήμου Τσέλιου).

1.            ΧΙΩΤΕΡΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ

 

Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου 2021

Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 2021

ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ -ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΥΨΗΛΑΝΤΗ

Το μάθημα για τη Φιλική Εταιρεία και την επανάσταση στη Μολδοβλαχία έδωσε την αφορμή στον Γιάννη Κ. από το Γ4 να σχεδιάσει το πολύ επιτυχημένο πορτρέτο του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Τον ευχαριστούμε και ελπίζουμε και σε κάποια άλλη καλλιτεχνική πινελιά για το μάθημά μας!



Σάββατο 4 Δεκεμβρίου 2021

Ζωρζ Σαρή, Νινέτ (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α' Γυμνασίου)

 

Ζωρζ Σαρή (1925 -2012)

Βιογραφία – Εργογραφία της Ζωρζ Σαρή, εδώ:

Περίληψη: Η 12χρονη Νινέτ ταξιδεύει σιδηροδρομικώς με τη μητέρα της Έμμα και το θείο της Προσπέρ, με κατεύθυνση το Παρίσι, όπου και θα φοιτήσει εσώκλειστη σε κολλέγιο καλογραιών. Καθώς το τρένο πλησιάζει στον προορισμό του, η Έμμα εκφράζει στον αδελφό της τις αγωνίες της για το αν είναι σωστή η απόφασή της και θυμάται με νοσταλγία τη στιγμή της γέννησης της κόρης της στην Κωνσταντινούπολη. Τη συζήτηση κρυφακούει η Νινέτ, που έχει ξυπνήσει εξαιτίας ενός εφιάλτη. Η αγάπη που εκφράζει η μητέρα της στην εξομολόγησή της τη λυτρώνει από τον φόβο της, ότι οι γονείς της την είχαν αγοράσει από μια τσιγγάνα για ένα καρβέλι. Ανακουφισμένη από την αποκάλυψη καλημερίζει τη μητέρα της.

Πλαίσιο κειμένου: Χιωτέρη ΚατερίναΕνότητες – Πλαγιότιτλοι:

·         1η: «Ξημέρωνε …ζωή τους» - Η διαδρομή του τρένου στα περίχωρα του Παρισιού.

·         2η: «Ο Προσπέρ …τη μικρή..» - Η εξομολόγηση της Έμμας στο αδελφό της.

·         3η: «Η μικρή … της ζωής μου…» - Ο εφιάλτης της Νινέτ και η παρακολούθηση της συνομιλίας.

·         4: « Οι λέξεις …, μανούλα …» - Η απαλλαγή της Νινέτ από τις αμφιβολίες,

Χαρακτηρισμοί

Έμμα: Η Έμμα προέρχεται από ένα προνομιούχο περιβάλλον, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι έχει φοιτήσει σε ιδιωτικό οικοτροφείο στο Παρίσι. Είναι μια στοργική μητέρα, που θεωρεί τη Νινέτ ως τη χαρά της ζωής της. Αισθάνεται τύψεις για την απόφασή της, ωστόσο παραμένει σταθερή σ’ αυτή.

Προσπέρ:  Συμπαραστέκεται στην αδελφή του σ’ αυτήν τη δύσκολη περίσταση, παρηγορώντας την και προσπαθώντας να την απαλλάξει από τις τύψεις της. Η συνολική στάση του δείχνει έναν ευαίσθητο και στοργικό άνθρωπο.

Νινέτ: Η Νινέτ είναι ένα μικρό κορίτσι που αντιμετωπίζει τον αποχωρισμό από την οικογένειά της. Βασανίζεται από ένα πείραγμα που της είχε απευθύνει στο παρελθόν ένα παιδί. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αμφιβάλλει για την καταγωγή της και την αγάπη των γονιών της. Η εξομολόγηση της μητέρας της τη λυτρώνει και την ανακουφίζει απ’ όλες τις αμφιβολίες της.Πλαίσιο κειμένου: Χιωτέρη Κατερίνα

Κοσμοπολιτισμός: Η συνήθεια των εύπορων οικογενειών να στέλνουν τα παιδιά τους εσώκλειστα σε κολλέγια, ξένα ονόματα, η πολυτέλεια του τρένου, η διαμονή των προσώπων σε διάφορες πόλεις σε διαφορετικές ηπείρους. Μαθαίνουν ξένες γλώσσες και κινούνται με άνεση στους κοινωνικούς κύκλους.

Αφήγηση – Αφηγητής: γ’ πρόσωπη, παντογνώστης, ετεροδιηγητικός, μηδενική εστίαση

Αφηγηματικός χρόνος: ευθύγραμμος, αναδρομική αφήγηση ( οι αναμνήσεις της Έμμας από τη γέννηση της Νινέτ, ο καβγάς της Νινέτ με τον Κόλια)

Αφηγηματικοί τρόποι:

·         Αφήγηση: π.χ. «  Ο Προσπέρ χτύπησε …τα μαλλιά της»

·         Περιγραφή: π.χ. «Η μαμά ξεπρόβαλε …χλωμά μάγουλά της»

·         Διάλογος: π.χ. « - Ξύπνησες… - μανούλα…»

·         Σχόλιο του αφηγητή: «… να ονειρεύονται …στη σύντομη ζωή τους…»

Εκφραστικά μέσα:

·         Μεταφορές: π.χ. ασθενικοί κήποι

·         Παρομοιώσεις: π.χ. σαν καρφιά

·         Εικόνες: π.χ. Εικόνες μιας γρήγορης … στη σύντομη ζωή τους

·         Προσωποποιήσεις: π.χ. οι λέξεις στροβιλίζονται… τρυπώνουν

·         Ασύνδετο σχήμα: π.χ.  Οι λέξεις ελαφριές … να τα θυμούνται αργότερα

·         Επανάληψη: Μην κλαις, μην κλαίς

·         Υπερβολή: χίλιες φορές

·         Αντιθέσεις: π.χ. τα χαρούμενα ή τα λυπημένα

Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2021

Ίταλο Καλβίνο, Μανιτάρια στην πόλη (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄Γυμνασίου)

 Περίληψη: Ένα πρωί ο αχθοφόρος Μαρκοβάλντο, που ζούσε σε μια μεγάλη πόλη αλλά αγαπούσε ιδιαίτερα τη φύση, ανακαλύπτει σε μια πρασιά ενός δρόμου μανιτάρια. Χαρούμενος ανακοινώνει την ανακάλυψή του στην οικογένειά του, τους επισημαίνει ωστόσο ότι θα πρέπει να το κρατήσουν μυστικό. Έτσι περιμένει να μεγαλώσουν αρκετά, ενώ πηγή ανησυχίας είναι και ο οδοκαθαριστής Αμάντιτζι, καθώς ο Μαρκοβάλντο φοβάται μη τυχόν  εντοπίσει και πάρει τα μανιτάρια. Όταν τελικά ο Μαρκοβάλντο πηγαίνει με την οικογένειά του να τα μαζέψει, βρίσκει εκεί τον Αμάντιτζι. Συνειδητοποιώντας ότι η ύπαρξη των μανιταριών είναι πλέον γνωστή, ο Μαρκοβάλντο καλεί και άλλους ανθρώπους να μαζέψουν. Το αποτέλεσμα είναι να καταλήξουν όλοι στο νοσοκομείο, μια που τα μανιτάρια ήταν δηλητηριώδη.

Θεματικές ενότητες:

1η: «Μια μέρα… και την αποζημίωση του ψωμιού» - Η σχέση του Μαρκοβάλντο με την πόλη και τη φύση και η ανακάλυψη των μανιταριών

2η: «Στη δουλειά του … σας ξεφύγει κουβέντα» -Η ανακοίνωση της ανακάλυψης στην οικογένειά του και η ανησυχία του για τη διαφύλαξη του μυστικού.

3η: «Το άλλο πρωί… που ερχόταν απέξω» - Η αντιπαλότητα με τον Αμάντιτζι για  τα μανιτάρια.

4η: «Τα χαράματα … ο ένας τον άλλον» - Το μάζεμα των μανιταριών και η ομαδική δηλητηρίαση.

Χαρακτηρισμός του Μαρκοβάλντο: Ο ήρωας του διηγήματος, ο αχθοφόρος Μαρκοβάλντο, είναι ένας φτωχός οικογενειάρχης, ένας απλός καθημερινός άνθρωπος. Η ζωή του στην πόλη δεν του αρέσει και πάντα αναζητά την επαφή με τη φύση. Όταν ανακαλύπτει τα μανιτάρια αισθάνεται χαρά και ενθουσιασμό, γιατί θα προσφέρει ένα επιπλέον γεύμα στην οικογένειά του. Γρήγορα ωστόσο καταλαμβάνεται από καχυποψία και άγχος μη τυχόν και αποκαλυφθεί το μυστικό σε άλλους, προτού προλάβει ο ίδιος να τα μαζέψει. Η συνάντησή του με τον Αμάντιτζι εντείνει το φόβο του και την ανταγωνιστική του διάθεση. Όταν διαπιστώνει ότι γνωρίζουν πολλοί την ύπαρξη των μανιταριών, καλύπτει την οργή του με προσποιητή γενναιοδωρία, καλώντας και άλλους να τα μαζέψουν. Η κατάληξή του στο νοσοκομείο τον γεμίζει με απογοήτευση για το ναυάγιο του ονείρου του.

Η ζωή στην πόλη: Το κείμενο στηρίζεται στην αντίθεση του φυσικού με το τεχνητό (αστικό) περιβάλλοντος. Κυρίαρχο στοιχείο είναι η τσιμεντοποίηση με την εξαφάνιση οποιουδήποτε στοιχείου φύσης, χαρακτηριστικά που υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις. Οι άνθρωποι βιώνουν τις συνέπειες στην υγεία τους, ενώ η καθημερινότητα τούς γεμίζει άγχος, θλίψη και δυστυχία. Ο αναπόφευκτος ανταγωνισμός οδηγεί τους ανθρώπους στον εγωισμό και στην αδιαφορία για το συνάνθρωπο, στην επιφυλακτικότητα και την καχυποψία. Η έλλειψη πραγματικής επικοινωνίας οδηγεί στην αποξένωση και επομένως στη μοναξιά και τη δυστυχία.

Αφήγηση: γ’ πρόσωπη

Αφηγητής: παντογνώστης (γνωρίζει τα συναισθήματα των ηρώων του), ετεροδιηγητικός (δεν συμμετέχει στην ιστορία)

Αφηγηματικοί τρόποι:

o   Αφήγηση: « Μια μέρα …φύτρωσαν μανιτάρια»

o   Περιγραφή: «Αυτός ο οδοκαθαριστής …νεαρός»

o   Διάλογος: «- Ακούστε … -και που είναι αυτά τα μανιτάρια;»

o   Σχόλιο: «Έπειτα – όπως συχνά συμβαίνει –«

o   Εσωτερικός μονόλογος: «Μια νύχτα …θα είναι έτοιμα».

Εκφραστικά μέσα:

§  Εικόνες: π.χ. το δείπνο της οικογένειας

§  Παρομοιώσεις: π.χ. « …το βλέμμα του γλιστρούσε, όπως στην άμμο της ερήμου…»

§  Μεταφορές: π.χ. «…καρδιά της πόλης…»

§  Ασύνδετα σχήματα: π.χ. « …πινακίδες, σηματοδότες, … αφίσες …»

§  Αναδίπλωση: «… ήταν μανιτάρια, πραγματικά μανιτάρια…»

§  Επίθετα: π.χ. « άγονος»

   Δείτε επίσης:

   Μια πόλη μαγική (Φωτόδεντρο) 

    Η πολυσύχναστη ερημιά των πόλεων (Φωτόδεντρο)