ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Η αμερικανική επανάσταση (Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη Γ' Γυμνασίου)

 

Ενότητα 2: Η αμερικανική επανάσταση. from mavraroda

Δείτε επίσης:

• Το χειρόγραφο της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ 
• Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Η εποχή του Διαφωτισμού (Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ' Γυμνασίου)

 

Ενότητα 1. Η εποχή του διαφωτισμού from mavraroda

Δείτε επίσης:

• Adolf von Menzel,  "ο Βολταίρος με το Φρειδερίκο της Πρωσίας στο τραπέζι" (αντίγραφο) 
• Η Εγκυκλοπαίδεια
• "Είμαστε όλοι παιδιά του Διαφωτισμού" 
• Γλωσσάριο "Διαφωτισμού"

 

Αξιοποίηση των διαφορετικών μορφών και ειδών των ιστορικών πηγών - Πηγές της ιστορίας

 Με τη βοήθεια του φωτόδεντρου, ας ασκηθούμε στην αναγνώριση των ιστορικών πηγών. Το μαθησιακό αντικείμενο μάς δίνει τη δυνατότητα  να διερευνήσουμε το ιστορικό υλικό, να διακρίνουμε τα επιμέρους χαρακτηριστικά της μορφολογίας των ιστορικών πηγών και να αναγνωρίσουμε τις διαφοροποιήσεις μεταξύ των διαφορετικών τεκμηρίων του ιστορικού παρελθόντος ανά θεματική ενότητα. Το μαθησιακό αντικείμενο προσφέρεται, επίσης, προκειμένου  να κατανοήσουμε την ποικιλότητα των ιστορικών πηγών ως ανθρώπινων δημιουργημάτων και να εμπλακούμε σε διαδικασίες διερεύνησης της εμπρόθετης λειτουργίας των ιστορικών πηγών και των δημιουργών τους.

 

Ανάλυση των ιστορικών πηγών

•  Οδηγός ανάγνωσης των ιστορικών πηγών
• Μορφολογία των ιστορικών πηγών -Δυνατότητες και αδυναμίες 
• Ιστορικά Ερωτήματα και πηγές: Η διαμόρφωση του ιστορικού ερωτήματος
  
• Τυπολογία ερωτήσεων επί των ιστορικών πηγών  
  

  ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΓΡΑΠΤΩΝ ΠΗΓΩΝ -ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ

  Με τον όρο ιστορικές πηγές εννοούμε κάθε είδους υλικό από το οποίο πηγάζουν οι γνώσεις μας για το παρελθόν. Ο ιστορικός, λόγω της χρονικής του απόστασης από τα γεγονότα που μελετά, για να ανασυνθέσει την ιστορική εικόνα, στηρίζεται στα κάθε λογής κατάλοιπα του παρελθόντος, τις πηγές.
  Οι ιστορικές πηγές της Σύγχρονης και Νεότερης Ιστορίας διακρίνονται σε άμεσες και έμμεσες, σε πρωτογενείς και δευτερογενείς.
  
  
  Στις άμεσες περιλαμβάνονται τα αυτούσια κατάλοιπα του παρελθόντος (μνημεία, νομίσματα, γραπτά κείμενα με πρακτικό σκοπό κλπ.), ενώ στις έμμεσες περιλαμβάνονται: λογοτεχνικά έργα, εκκλησιαστικές ιστορίες, ιστοριογραφικά έργα, απομνημονεύματα κλπ.
  Οι πρωτογενείς πηγές δημιουργούνται ταυτόχρονα με τα γεγονότα, ενώ οι δευτερογενείς αποτελούν περιγραφές και ερμηνείες, οι οποίες δημιουργούνται μετά τα γεγονότα και στηρίζονται σε άλλες πρωτογενείς ή δευτερογενείς πηγές. 
  π.χ. Διάκριση πρωτογενών και δευτερογενών ιστορικών πηγών - Η επανάσταση του 1821.
  
  Οι  πηγές με τις οποίες θα ασχοληθούμε φέτος ( στην Γ' Γυμνασίου  ) είναι οι εξής: 
  1. Δημόσια  και δημοσιευμένα έγγραφα: κυβερνητικά έγγραφα (π.χ. πρακτικά Βουλής, συνθήκες), βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, καταχωρημένες διαφημίσεις, χάρτες, διαγράμματα, στατιστικοί πίνακες κλπ.
  2. Ιδιωτικά και αδημοσίευτα έγγραφα: ημερολόγια, προσωπικές επιστολές, διαθήκες κλπ.
  3. Προφορικές παραδόσεις και ιστορίες: συνεντεύξεις/ ηχογραφήσεις ηλικιωμένων κλπ.
  4. Ηχητικά αρχεία: προεκλογικές ομιλίες, κήρυξη πολέμου κλπ.
  5. Οπτικά ντοκουμέντα και έργα τέχνης: πίνακες ζωγραφικής, γελοιογραφίες, φωτογραφίες, ταινίες (επίκαιρα, κινηματογράφος) κλπ.
  Η ΑΝΑΛΥΣΗ
  Μετά την πρώτη ανάγνωση και τη γλωσσική εξομάλυνση - εάν είναι απαραίτητο - της γραπτής πηγής, ακολουθούμε μια σειρά βήματα που θα μας βοηθήσουν στην πληρέστερη κατανόηση του κειμένου. Συνήθως θέτουμε τα ακόλουθα ερωτήματα:
  1. Ποιος είναι ο συντάκτης (πομπός) αυτής της πηγής;
  2. Ποιος είναι ο παραλήπτης (δέκτης);
  3. Πότε συντάχθηκε η ιστορική πηγή;
  4. Σε ποιο ιστορικό πλαίσιο εντάσσεται;
  5. Τι είδους πηγή είναι (επιστολή, δημόσιο έγγραφο, διαθήκη κλπ);
  6. Ποιες πληροφορίες/ απόψεις διατυπώνονται;
  7. Είναι άμεση ή έμμεση πηγή;
  
  
  
  Μετά την πρώτη επεξεργασία είμαστε έτοιμοι να περάσουμε στο επόμενο, πολύ σημαντικό στάδιο, του ελέγχου της αξιοπιστίας.
  1. Ποια είναι η χρονική απόσταση της πηγής από τα γεγονότα που ιστορούνται; Γράφτηκε την εποχή που έλαβε χώρα το γεγονός ή μεσολάβησε κάποιο χρονικό διάστημα;
  2. Ο συγγραφέας  συμμετείχε στα γεγονότα ή ήταν  αυτόπτης μάρτυρας ;
  3. Ανήκε ο συγγραφέας σε κάποια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων με ιδιαίτερα συμφέροντα; Διακρίνονται στοιχεία για την αντικειμενικότητα ή προκατάληψη του συγγραφέα; Είναι η πηγή αξιόπιστη;
  4. Ποιος είναι ο σκοπός της συγκεκριμένης πηγής;
  5. Ποιες πληροφορίες παρέχονται, ποιες αποκρύπτονται και γιατί;
  6. Διακρίνεται το γεγονός / πληροφορία από τη γνώμη ή το συμπέρασμα;
  7. Οι πληροφορίες που παρέχονται επιβεβαιώνονται ή διαψεύδονται από άλλες πηγές;
  
  
  ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΗΣ ΠΗΓΗΣ ΜΕ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ
  Τώρα είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε στο ερώτημα, το σχετικό με την γραπτή  πηγή.
  Ακολουθούμε πάντα τις βασικές αρχές παραγωγής λόγου (πρόλογος, κυρίως απάντηση -κύριο θέμα-  επίλογος) τηρώντας τις βασικές αρχές παραγραφοποίησης. Η απάντησή μας πρέπει να είναι σαφής, χωρίς αοριστολογίες και σεβόμενοι τους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες.
• ΠΡΟΛΟΓΟΣ: κάνουμε μια σύντομη αναφορά στο είδος της πηγής  (απομνημονεύματα, διακήρυξη κλπ.) και μια σύντομη εισαγωγή στο ιστορικό γεγονός με το οποίο θα ασχοληθούμε στην απάντησή μας.
• ΚΥΡΙΩΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ: συνδυάζουμε, όσο το δυνατόν πιο δημιουργικά, τις πληροφορίες του σχολικού εγχειριδίου με αυτές της πηγής. Αποφεύγουμε σε κάθε περίπτωση να γράφουμε το νόημα της πηγής ή να μεταφέρουμε αυτούσια αποσπάσματα από την πηγή (εξαιρούνται οι ιστορικοί όροι / ορολογία) ή να διατυπώνουμε την προσωπική μας άποψη, στην περίπτωση που αυτό δεν μας ζητείται.
• ΕΠΙΛΟΓΟΣ: καταγράφουμε κάποια γενικότερα συμπεράσματα σχετικά με την απάντηση που δώσαμε ή μπορούμε να αναφερθούμε συνοπτικά, στηριζόμενοι στις ιστορικές μας γνώσεις, στις μετέπειτα εξελίξεις.

Η οικοδόμηση του εθνικού μας παρελθόντος: επιρροές και προκλήσεις των καιρών

 

Τα έθνη δημιουργούσι την Ιστορίαν, ουχί η Ιστορία τα έθνη.

Συντελεί όμως πάντοτε εις την ηθικήν αυτών επίρρωσιν

και ενίοτε εις την εκπλήρωσιν των  τιμιωτάτων

αυτών πόθων.

Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, 1886

   

Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να παρουσιάσει τον τρόπο πρόσληψης των ευρωπαϊκών ιστοριογραφικών επιρροών και αντιλήψεων από τους εθνικούς μας ιστοριογράφους (Ζαμπέλιο, Παπαρρηγόπουλο, Λάμπρο, Καρολίδη) κατά το β’ μισό του 19^ου αι. και τις αρχές του 20^ου. Παράλληλα εξετάζονται τα εθνικά διακυβεύματα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους σε σχέση με τα ιστοριογραφικά ερωτήματα, τα κριτήρια επιλογής των κατάλληλων ερμηνευτικών σχημάτων που ανταποκρίνονταν σε αυτά, καθώς και η διαδικασία συγκερασμού επιστήμης και ιδεολογίας  με την οποία συγκροτήθηκε η εθνική μας ιστοριογραφία.

Το ιστορικό πλαίσιο των ιστοριογραφικών αναζητήσεων

Η ίδρυση του ελληνικού κράτους αποτέλεσε υπό μία έννοια το επιστέγασμα  μιας μακρόχρονης ιδεολογικής πορείας, κατά την οποία η έννοια του  έθνους είχε καταστεί  κυρίαρχη όχι μόνο σε κοινωνικό, πολιτικό και πνευματικό επίπεδο αλλά και ως ιστοριογραφική αναζήτηση και τεκμηρίωση.[1] Η συγκρότηση όμως του νεοελληνικού κράτους θα αποτελέσει στην πραγματικότητα την αφετηρία για νέα ιστοριογραφικά ζητούμενα.  Η  ανάγκη  ανασυγκρότησης  του παρελθόντος του, η κατανόηση  των λόγων της παρακμής σε όλα τα επίπεδα κατά τους προηγούμενους αιώνες και η  δικαίωση της επανάστασης του 1821 ως η συνέχεια  μιας πορείας προόδου που είχε ανασταλεί λόγω αλλότριων δυνάμεων θα καταστούν τα διακυβεύματα του μικρού κρατιδίου σε όλη τη διάρκεια του 19^ου αι. Η σύνδεση αυτή με το παρελθόν, ως απαραίτητου παράγοντα για την οικοδόμηση των θεσμών του νεοσύστατου κράτους –που προέκυψε από επανάσταση, βρέθηκε ωστόσο  υπό την κηδεμονία της βαυαρικής αντιβασιλείας-[2]   θα τεθεί αρχικά από τις ιστορικές σχολές της δυτικής Ευρώπης για να ακολουθήσουν στη συνέχεια και οι εγχώριες δυνάμεις.[3]