Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2021

Ίταλο Καλβίνο, Μανιτάρια στην πόλη (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄Γυμνασίου)

 Περίληψη: Ένα πρωί ο αχθοφόρος Μαρκοβάλντο, που ζούσε σε μια μεγάλη πόλη αλλά αγαπούσε ιδιαίτερα τη φύση, ανακαλύπτει σε μια πρασιά ενός δρόμου μανιτάρια. Χαρούμενος ανακοινώνει την ανακάλυψή του στην οικογένειά του, τους επισημαίνει ωστόσο ότι θα πρέπει να το κρατήσουν μυστικό. Έτσι περιμένει να μεγαλώσουν αρκετά, ενώ πηγή ανησυχίας είναι και ο οδοκαθαριστής Αμάντιτζι, καθώς ο Μαρκοβάλντο φοβάται μη τυχόν  εντοπίσει και πάρει τα μανιτάρια. Όταν τελικά ο Μαρκοβάλντο πηγαίνει με την οικογένειά του να τα μαζέψει, βρίσκει εκεί τον Αμάντιτζι. Συνειδητοποιώντας ότι η ύπαρξη των μανιταριών είναι πλέον γνωστή, ο Μαρκοβάλντο καλεί και άλλους ανθρώπους να μαζέψουν. Το αποτέλεσμα είναι να καταλήξουν όλοι στο νοσοκομείο, μια που τα μανιτάρια ήταν δηλητηριώδη.

Θεματικές ενότητες:

1η: «Μια μέρα… και την αποζημίωση του ψωμιού» - Η σχέση του Μαρκοβάλντο με την πόλη και τη φύση και η ανακάλυψη των μανιταριών

2η: «Στη δουλειά του … σας ξεφύγει κουβέντα» -Η ανακοίνωση της ανακάλυψης στην οικογένειά του και η ανησυχία του για τη διαφύλαξη του μυστικού.

3η: «Το άλλο πρωί… που ερχόταν απέξω» - Η αντιπαλότητα με τον Αμάντιτζι για  τα μανιτάρια.

4η: «Τα χαράματα … ο ένας τον άλλον» - Το μάζεμα των μανιταριών και η ομαδική δηλητηρίαση.

Χαρακτηρισμός του Μαρκοβάλντο: Ο ήρωας του διηγήματος, ο αχθοφόρος Μαρκοβάλντο, είναι ένας φτωχός οικογενειάρχης, ένας απλός καθημερινός άνθρωπος. Η ζωή του στην πόλη δεν του αρέσει και πάντα αναζητά την επαφή με τη φύση. Όταν ανακαλύπτει τα μανιτάρια αισθάνεται χαρά και ενθουσιασμό, γιατί θα προσφέρει ένα επιπλέον γεύμα στην οικογένειά του. Γρήγορα ωστόσο καταλαμβάνεται από καχυποψία και άγχος μη τυχόν και αποκαλυφθεί το μυστικό σε άλλους, προτού προλάβει ο ίδιος να τα μαζέψει. Η συνάντησή του με τον Αμάντιτζι εντείνει το φόβο του και την ανταγωνιστική του διάθεση. Όταν διαπιστώνει ότι γνωρίζουν πολλοί την ύπαρξη των μανιταριών, καλύπτει την οργή του με προσποιητή γενναιοδωρία, καλώντας και άλλους να τα μαζέψουν. Η κατάληξή του στο νοσοκομείο τον γεμίζει με απογοήτευση για το ναυάγιο του ονείρου του.

Η ζωή στην πόλη: Το κείμενο στηρίζεται στην αντίθεση του φυσικού με το τεχνητό (αστικό) περιβάλλοντος. Κυρίαρχο στοιχείο είναι η τσιμεντοποίηση με την εξαφάνιση οποιουδήποτε στοιχείου φύσης, χαρακτηριστικά που υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις. Οι άνθρωποι βιώνουν τις συνέπειες στην υγεία τους, ενώ η καθημερινότητα τούς γεμίζει άγχος, θλίψη και δυστυχία. Ο αναπόφευκτος ανταγωνισμός οδηγεί τους ανθρώπους στον εγωισμό και στην αδιαφορία για το συνάνθρωπο, στην επιφυλακτικότητα και την καχυποψία. Η έλλειψη πραγματικής επικοινωνίας οδηγεί στην αποξένωση και επομένως στη μοναξιά και τη δυστυχία.

Αφήγηση: γ’ πρόσωπη

Αφηγητής: παντογνώστης (γνωρίζει τα συναισθήματα των ηρώων του), ετεροδιηγητικός (δεν συμμετέχει στην ιστορία)

Αφηγηματικοί τρόποι:

o   Αφήγηση: « Μια μέρα …φύτρωσαν μανιτάρια»

o   Περιγραφή: «Αυτός ο οδοκαθαριστής …νεαρός»

o   Διάλογος: «- Ακούστε … -και που είναι αυτά τα μανιτάρια;»

o   Σχόλιο: «Έπειτα – όπως συχνά συμβαίνει –«

o   Εσωτερικός μονόλογος: «Μια νύχτα …θα είναι έτοιμα».

Εκφραστικά μέσα:

§  Εικόνες: π.χ. το δείπνο της οικογένειας

§  Παρομοιώσεις: π.χ. « …το βλέμμα του γλιστρούσε, όπως στην άμμο της ερήμου…»

§  Μεταφορές: π.χ. «…καρδιά της πόλης…»

§  Ασύνδετα σχήματα: π.χ. « …πινακίδες, σηματοδότες, … αφίσες …»

§  Αναδίπλωση: «… ήταν μανιτάρια, πραγματικά μανιτάρια…»

§  Επίθετα: π.χ. « άγονος»

   Δείτε επίσης:

   Μια πόλη μαγική (Φωτόδεντρο) 

    Η πολυσύχναστη ερημιά των πόλεων (Φωτόδεντρο)

 

 

 

Τετάρτη 10 Νοεμβρίου 2021

Κώστας Ταχτσής, Κι έχουμε πόλεμο (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Γυμνασίου)

 Βιογραφικό σημείωμα του Κώστα Ταχτσή, εδώ.

ΤΑΧΤΣΗΣ ΚΩΣΤΑΣ - Εκδόσεις Ψυχογιός  .Θέμα: οι συμπεριφορές και οι αντιδράσεις (ατομικές και συλλογικές) των προσώπων απέναντι στο γεγονός του πολέμου.

Χρόνος: ξημέρωμα Δευτέρας 28ης Οκτωβρίου 1940 (κήρυξη του πολέμου από την Ιταλία).

Τόπος: το σπίτι της Νίνας (εκτός από την α’παράγραφο)

Πρόσωπα:

Νίνα (πρωταγωνιστικό πρόσωπο -λειτουργεί ως αφηγήτρια):Έκδηλο είναι το ενδιαφέρον και η αγάπη της για τον Αντώνη, όπως φαίνεται  από τις αναφορές στην υγεία του. Με το άγγελμα του πολέμου αντιδρά σπασμωδικά, με πανικό, προσπαθεί ωστόσο να κρύψει το φόβο και την αγωνία της. Δραστηριοποιείται στα πλαίσια της οικογένειάς της είτε με ευαισθησία (στην περίπτωση της Μαριέττας) είτε με σκληρότητα (στην περίπτωση της κόρης της). Σταδιακά συμβιβάζεται και αποδέχεται τη νέα κατάσταση υποτασσόμενη στην κοινή μοίρα.

Αντώνης: σύζυγος της Νίνας. Αρχικά διατυπώνει φιλογερμανικές θέσεις, ωστόσο με την έναρξη πολέμου παρουσιάζει μια εντυπωσιακή μεταστροφή, γεμάτη πατριωτική έξαρση. Εκφράζει τη βεβαιότητά του για τη νίκη, ενώ εύχεται να ήταν νέος, για να έπαιρνε ενεργά μέρος στον πόλεμο. Η συζήτηση για την αγορά ραδιοφώνου εντάσσεται σ’ αυτήν την επιθυμία για συμμετοχή στα γεγονότα.

Μαριέττα: η υπηρέτρια της Νίνας, αντιδρά με κλάματα λόγω των αδερφών της.

Μαρία: κόρη της Νίνας- αντιδρά με αδιαφορία

Θόδωρος: γιος της Νίνας, αντιδρά μάλλον αψυχολόγητα, προφανώς εξαντλημένος από την βραδινή βάρδια στην εφημερίδα.

Εκάβη: η πεθερά  της Νίνας (από τον τρίτο γάμο)αντιμετωπίζει την κατάσταση με ψυχραιμία και πραγματισμό. Η εμπειρία της την οδηγεί να αντιμετωπίζει με ελαφρότητα την κατάσταση.

Άκης: τομεάρχης της ΕΟΝ (μεταξική νεολαία), λειτουργεί με παιδικό ενθουσιασμό.

Αφήγηση: πρωτοπρόσωπη

Αφηγητής: ομοδιηγητικός (δραματοποιημένος), πρωταγωνιστής, αυτοβιογραφικός

Αφηγηματικός χρόνος: ευθύγραμμος

Θεματικές ενότητες:

1η : «Η Κασιμάτη…να μείνουμε ουδέτεροι»- Οι συζητήσεις και οι προβλέψεις για τον επερχόμενο πόλεμο

2η: «Μα κανένας μας…να φανταστώ το μέλλον»-  η αναγγελία του πολέμου και οι αντιδράσεις της οικογένειας

3η: «Πάνω στην ώρα…για τίποτα»- Η αντίδραση της κυρά-Εκάβης

Γλώσσα -ύφος: απλή, με έντονη προφορικότητα, χιουμοριστικά στοιχεία, ιδιωτισμοί