Πέμπτη 2 Οκτωβρίου 2025

2. Ο Ηράκλειος και η δυναστεία του (610-717): Εσωτερική μεταρρύθμιση και αγώνας επιβίωσης

 


Πηγή: Ελληνικός Πολιτισμός

1. Ο Ιουστινιανός και το έργο του II. ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

 


Πηγή χάρτη: Ελληνικός Πολιτισμός
Δείτε επίσης:
Θεματικό Χρονολόγιο Ιουστινιανού 
Ιουστινιανός Α' (Βιογραφία - Έργο)
Οι Δήμοι και η Στάση του Νίκα
Ιουστινιανός και Θεοδώρα, το αυτοκρατορικό ζεύγος
Ο Ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης 
Το δίπτυχο των Λαμπαδίων
Σόλιδος Ιουστινιανού Α'
Αρχαία προνόμια της Ιεράς Μονής Σινά
Στρατιωτικές επιχειρήσεις Ιουστινιανού
 
Ο έφιππος ανδριάντας του Ιουστινιανού 
Αργυρό νόμισμα του Γελίμερου
Ανάγνωση ιστορικής πηγής: Ιουστινιανή πρώτη
Οικοδομικό πρόγραμμα Ιουστινιανού
Ψηφιδωτό Αγίας Σοφίας
Όψεις της Αγίας Σοφίας
Κωνσταντινούπολη, Το Μεγάλο παλάτι και η Αγία Σοφία
Κτήρια της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης
Εικονική Περιήγηση της Αγίας Σοφίας
Ο ναός της Αγίας Σοφίας
 
 ΙΙΙ. ΟΙ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΗΓΕΣ (αποσπάσματα)

Α. Εισαγωγή: Οι πηγές για τη στάση του Νίκα

Β. Υλικό από τον Προκόπιο και τον Θεοφάνη για τη Στάση του Νίκα
1. Οι Δήμοι του Ιπποδρόμου

Οι δήμοι κάθε πόλης ήταν από παλιά διαιρεμένοι σε Πρασίνους και Βενέτους. Δεν πάει όμως
πολύς καιρός που άρχισαν να σκορπίζουν τα χρήματά τους για χάρη των ονομάτων και των θέσεων
που καταλαμβάνουν οι θεατές στον Ιππόδρομο, να εκθέτουν τον εαυτό τους στις πιο οδυνηρές κακώ-
σεις και, το αποκορύφωμα, να πεθαίνουν, χωρίς τον παραμικρό δισταγμό, με τον πιο ατιμωτικό θά-
νατο. Συνάπτουν μάλιστα και μάχες με την αντίπαλη μερίδα, χωρίς να ξέρουν καλά-καλά γιατί ριψο-
κινδυνεύουν, αν και είναι βέβαιο ότι, ακόμη και αν νικήσουν τους αντιπάλους τους στη μάχη, θα ο-
δηγηθούν αμέσως στη φυλακή και θα εκτελεστούν, αφού βασανιστούν με το χειρότερο τρόπο. Έτσι
φυτρώνει στην ψυχή τους το μίσος για τους άλλους χωρίς σοβαρή αιτία κι αυτή η έχθρα διαρκεί αιώ-
νια, καταλύοντας κάθε είδους κοινωνική σχέση και εξ αίματος συγγένεια, αλλά και το δεσμό της φι-
λίας, ακόμη και όταν οι οπαδοί των αντίπαλων χρωμάτων είναι αδέλφια ή κάτι παρόμοιο. Δεν ενδια-
φέρονται ούτε για τα θεία ούτε για τα ανθρώπινα, παρά μόνο για τη νίκη, και δεν έχει καμιά σημασία
γι’ αυτούς, αν διαπράττεται κάποια ασέβεια προς τους θεούς και παραβιάζονται οι νόμοι και το πολί-
τευμα από τους δικούς τους ανθρώπους ή τους εχθρούς. Δεν νοιάζονται επίσης καθόλου αν στερηθούν τα απαραίτητα για τη ζωή τους και η πατρίδα τους ζημιωθεί στις πιο στοιχειώδεις ανάγκες της, αρκεί
μόνο να ωφεληθεί η παράταξή τους (μέρος), όπως ονομάζουν τους ομοϊδεάτες τους (συστασιώτες).
Σ’ αυτό το μιαρό έργο συμμετέχουν και γυναίκες, όχι μόνο ακολουθώντας, αλλά και αντιστρατευόμε-
νες, κατά περίπτωση, τους άνδρες τους, αν και δεν πηγαίνουν καθόλου στα θέατρα ούτε και ελαύνο-
νται από κάποια άλλη αιτία. Και δεν μπορώ να χαρακτηρίσω αλλιώς το φαινόμενο αυτό παρά ως
ψυχασθένεια. Έτσι λοιπόν έχουν τα πράγματα στις πόλεις σχετικά με τους δήμους του Ιπποδρόμου.
Προκόπιος, Υπέρ των πολέμων, Ι, 24, έκδ. Ηaury, 123.

2. Η Στάση του Νίκα: Η εκδοχή του Προκοπίου (6ος αι.)
Την ίδια περίπου εποχή ξέσπασε στο Βυζάντιο εξέγερση του λαού που πήρε απρόσμενα τερά-
στιες διαστάσεις και προκάλεσε στο λαό και τη σύγκλητο μεγάλες συμφορές. Τα πράγματα εξελί-
χθηκαν ως εξής:

Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου 2025

2. Εξελίξεις ως τις αρχές του 6ου αι. 3. Η πάλη της Ορθοδοξίας με τις αιρέσεις και την αρχαία θρησκεία. (Ιστορία Β' Γυμνασίου)

 

Πηγή Χάρτη: Ελληνικός πολιτισμός

Περίληψη  

Κατά τον 4ο και 5ο αι. το Βυζαντινό κράτος αντιμετώπισε πολλά προβλήματα. Η γη συγκεντρώθηκε στα χέρια λίγων γαιοκτημόνων, ενώ βαρύτατοι φόροι βάραιναν το λαό. Οι επιθέσεις των γερμανικών φύλων αντιμετωπίστηκαν με επιτυχία στο ανατολικό τμήμα, όπου ιδρύεται και το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. Το κράτος στηρίζοντας ηθικά και υλικά την εκκλησία στράφηκε κατά των αιρέσεων. Οι σημαντικότερες ήταν: ο Αρειανισμός, ο Νεστοριανισμός και ο Μονοφυσιτισμός, ο οποίος διαδόθηκε στις ανατολικές επαρχίες της αυτοκρατορίας. Οι Μονοφυσίτες για να απαλλαγούν από την καταπίεση του κράτους δέχτηκαν την αραβική κατάκτηση. Το Βυζαντινό κράτος στράφηκε και κατά της αρχαίας ελληνικής θρησκείας με εξαίρεση τον αυτοκράτορα Ιουλιανό, ο οποίος προσπάθησε να επαναφέρει, χωρίς επιτυχία, την αρχαία θρησκεία. Την περίοδο αυτοί καταστρέφονται πολλά αρχαία μνημεία, ναοί, αγάλματα ενώ υπήρχαν και ανθρώπινα θύματα, όπως η φιλόσοφος Υπατία. Με τον Θεοδόσιο Α’ καταργούνται οι ολυμπιακοί αγώνες και επιβάλλεται η χριστιανική θρησκεία ως επίσημη θρησκεία του κράτους. Εκπρόσωποι της χριστιανικής διανόησης αναδεικνύονται οι: Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος Νύσσης, Γρηγόριος Ναζιανζηνός και Ιωάννης Χρυσόστομος.


Σημαντικοί αυτοκράτορες: Ιουλιανός (361-363), Θεοδόσιος Α΄ (379-395), Θεοδόσιος Β΄ (408-450), Ζήνων (474-491), Αναστάσιος (491-518), Ιουστίνος Α΄ (518-527)

αίρεσις (αιρούμαι= επιλέγω):ελεύθερη επιλογή ή άλλη ερμηνεία της χριστιανικής διδασκαλίας


Ø  αιρέσεις: παρεκκλίσεις από την ορθή (επίσημη) χριστιανική διδασκαλία (Ορθοδοξία).

Ø  Οικουμενικές Σύνοδοι: προσπάθεια αντιμετώπισης των αιρέσεων από την Εκκλησία και το Κράτος.
 
 

 

Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου 2025

1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη [ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Οι πρώτοι αιώνες του Βυζαντίου (330-717). I. Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ]

 


  • Για να κατανοήσετε   καλύτερα τη θρησκευτική πολιτική του Κωνσταντίνου, μελετήστε τις παρακάτω πηγές:

ΑΝΕΞΙΘΡΗΣΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ: ΤΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΤΩΝ ΜΕΔΙΟΛΑΝΩΝ, 313 μ.Χ.

(Προοίμιο)
Ευρισκόμενοι στο Μιλάνο, εγώ ο Αύγουστος Κωνσταντίνος και εγώ ο Αύγουστος Λικίνιος, κάτω από καλούς οιωνούς και αναζητούντες με φροντίδα κάθε τι που θα απέβλεπε στο γενικό καλό… πιστέψαμε ότι έπρεπε να τακτοποιήσουμε όλα εκείνα τα οποία αφορούν στην οφειλόμενη λατρεία προς το Θείον και να παραχωρήσουμε στους Χριστιανούς και σε όλους τους υπηκόους μας την ελεύθερη άσκηση των λατρευτικών τους καθηκόντων στη θρησκεία της επιλογής τους. Είθε, επομένως, το Θείον, στην ουράνια κατοικία του, να εκδηλώσει την ικανοποίησή του και να στείλει τις χάρες του και σε μας και στους λαούς που ζουν υπό την εξουσία μας.
Λακτάντιος, De mortibus persecutorum 47 (Μετ. Β.Σ.)
Θρησκευτική στάση του Κωνσταντίνου
Ο Κωνσταντίνος Α΄ [...] έγινε Χριστιανός μόλις το χρόνο που πέθανε. Κατά τη διάρκεια της ζωής του παρέμεινε Ανώτατος Αρχιερέας (ανώτατος αξιωματούχος της ρωμαϊκής θρησκείας) και χρησιμοποιούσε τις εκφράσεις Ημέρα του Ήλιου και Ανίκητος Ήλιος, που, την περίοδο αυτή, συνήθως εννοούσαν τον θεό των Περσών, τον Μίθρα, του οποίου η λατρεία είχε διαδοθεί σε όλη την αυτοκρατορία [...]. Είναι βέβαιο ότι ο Κωνσταντίνος υπήρξε υποστηρικτής της και ότι κληρονόμησε την αφοσίωσή του αυτή από την οικογένεια του. Πιθανόν ο Ανίκητος Ήλιος ήταν ο Απόλλων.
A. Α. Vasiliev, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, 324-1453, Αθήνα 1954, 70.

Συμπληρωματικά:
Χρηματικές παροχές στις εκκλησίες από το Mεγάλο Kωνσταντίνο
Δεδομένου ότι ήταν ευχαρίστησή μας σε όλες τις επαρχίες, δηλαδή τις αφρικανικές, τις νουμιδικές και τις μαυριτανικές, να συνεισφέρουμε στις δαπάνες κάποιων ιερέων της νόμιμης και πιο ιερής Καθολικής θρησκείας, έστειλα μια επιστολή στον Ούρσο, τον διακεκριμένο οικονομικό διοικητή της Αφρικής, και τον ειδοποίησα να πληρώσει 3000 φόλλεις (χάλκινα νομίσματα) στα πρόσωπα που αναφέρθηκαν.
D. Geanakoplos, Byzantium. Church, Society, and Civilization Seen through Contemporary Eyes, Chicago 1986, 133.
http://www.ime.gr/chronos/08/gr/sources/economy.html

Μια παράδοση για την κτίση της Κωνσταντινούπολης
"O Kωνσταντίνος θέλοντας να ορίσει την έκταση του τείχους της πόλης, προχωρούσε κρατώντας το δόρυ. Κι επειδή φάνηκε σε εκείνους που τον ακολουθούσαν, ότι καθόριζε τα όρια πολύ πιο μεγάλα από ότι χρειαζόταν, τον πλησίασε κάποιος και τον ρώτησε· "ως πού δέσποτα;" Kι εκείνος του αποκρίθηκε καθαρά "ως που να σταματήσει αυτός που προχωρεί μπροστά μου" κάνοντας φανερό ότι μία ουράνια δύναμη βάδιζε μπροστά του και τον οδηγούσε τι να κάνει".
Φιλοστόργιος, Εκκλησιαστική Ιστορία, II, 9.
Aπό το σχολικό βιβλίο: Iστορία Ρωμαϊκή και Βυζαντινή, B' Γυμνασίου, 85.
http://www.ime.gr/chronos/08/gr/sources/economy.html 
  • Χρονολόγιο - Ιστοριογραμμή Κωνσταντίνου Α' (Μέγα Κωνσταντίνου), εδώ
  • "Τα τείχη της Κωνσταντινούπολης", εδώ
  • "Κωνσταντινούπολη, Ο χάρτης της πόλης", εδώ:
  • "Το Μέγα Παλάτιον", εδώ:


 "Η υδροδότηση της Κωνσταντινούπολης"


 

 

Άλκη Ζέη, "Αναμνήσεις της Κωνσταντίνας από τη Γερμανία"

ΑΛΚΗ ΖΕΗ (1925-2020)

Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και
στη δραματική σχολή του Εθνικού Ωδείου. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής εντάχτηκε στην Αντίσταση και μετά το τέλος του εμφυλίου ταξίδεψε στην Ευρώπη και εγκαταστάθηκε το 1954 στη Σοβιετική Ένωση. Κατά τη διάρκεια της εκεί παραμονής της φοίτησε στο κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας. Στην Ελλάδα επέστρεψε δέκα χρόνια αργότερα, αναγκάστηκε ωστόσο να ξαναφύγει, αυτή τη φορά για το Παρίσι, λόγω της επιβολής της απριλιανής δικτατορίας. Από το 1974 ζει στην Αθήνα. Παντρεύτηκε το θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Γιώργο Σεβαστίκογλου. Στη λογοτεχνία πρωτοπαρουσιάστηκε το 1966 με την έκδοση του νεανικού μυθιστορήματος "Το καπλάνι της βιτρίνας".  


 Ακολούθησε το επίσης νεανικό "Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου" που γνώρισε επιτυχία και καθιέρωσε τη συγγραφέα στο χώρο της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους. Στροφή στον προσανατολισμό της αποτέλεσε το έργο "Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα", με το οποίο η Ζέη τοποθετήθηκε κριτικά έναντι της κομματικής ηθικής της Αριστεράς, στάση πρωτοποριακή για την εποχή. Έργα της μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά, φιλανδικά, ιαπωνικά, ουγγρικά, γερμανικά, δανικά, ολλανδικά κ.α.).
[Πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]

 

  • Επισκεφθείτε την προσωπική ιστοσελίδα της συγγραφέα: http://www.alkizei.com/el/
  •  Περισσότερες πληροφορίες για τις συνθήκες στη μεταπολεμική Ελλάδα (1945-1950) θα βρείτε στον
    ιστότοπο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού: http://www.ime.gr/chronos/15/gr/1945_1950/02.html
  • Δείτε από την Εκπαιδευτική Τηλεόραση το ντοκιμαντέρ "Ξένοι στην ίδια πόλη". Η ταινία παρακολουθεί μια αντιπροσωπευτική ομάδα μαθητών (μετανάστες, ομογενείς, πρόσφυγες) σε μια διαδρομή, τόσο φυσική όσο και συμβολική και καταγράφει μέσα από τις μαρτυρίες τους τις δυσκολίες προσαρμογής τους και το ρόλο του σχολείου στη διαδικασία της ένταξής τους εστιάζοντας κυρίως στο θέμα της γλώσσας. http://www.edutv.gr/deyterobathmia/ksenoi-stin-idia-poli
  •  

     

    Διαβάστε...

    Επανάληψη στην Εισαγωγή της Οδύσσειας

     

    • Για να συμπληρώσετε το σταυρόλεξο ... εδώ!

    • 26 ερωτήσεις για να δοκιμάσεις τις γνώσεις σου στην Εισαγωγή ...εδώ!
    • 33 ερωτήσεις για να δοκιμάσεις τις γνώσεις σου στην Εισαγωγή ... εδώ! 
    • Άσκηση  στην Εισαγωγή της Οδύσσειας ...εδώ!
    • Επανάληψη στην Εισαγωγή της Οδύσσειας ... εδώ

    Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2025

    4ος Πανελλήνιος Σχολικός Διαγωνισμός Συγγραφής Σεναρίου εκ Διασκευής Ελληνικού Διηγήματος της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος

     

    Η Ένωση Σεναριογράφων Ελλάδος με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικής Λογοτεχνίας και Βιβλίου που εορτάζεται στις 2 Απριλίου κάθε χρόνο, προκηρύσσει για την παρούσα σχολική χρονιά 2025 – 2026 τον 4ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Συγγραφής Σεναρίου εκ Διασκευής Ελληνικού Διηγήματος.

    Ο διαγωνισμός τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού και του Υπουργείου Πολιτισμού και διοργανώνεται για 4η συνεχή χρονιά από την Ένωση Σεναριογράφων Ελλάδος με την υποστήριξη της Λέσχης Τέχνης και Πολιτισμού της Ε.Σ.Ε. με υπεύθυνη, τη Διδάκτορα Θεατρολογίας και εκπαιδευτικό, Φωτεινή Σωτήρχου, μέλος της καλλιτεχνικής επιτροπής της Λέσχης Τέχνης και Πολιτισμού της Ε.Σ.Ε.. Απευθύνεται σε μαθητές της Β, Γ Γυμνασίου και όλων των τάξεων Λυκείου της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όλων  των  δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων της Ελλάδος. Η θεματική του αντλείται από δύο διηγήματα ή αποσπάσματα αυτών τα οποία περιλαμβάνονται στην εξεταστέα ύλη του μαθήματος της Λογοτεχνίας του Γυμνασίου και του Λυκείου αντίστοιχα.

    Σκοπός του Διαγωνισμού είναι αφενός να μυήσει τους συμμετέχοντες μαθητές/τριες - μέσω αυτής της βιωματικής προσέγγισης - στο λογοτεχνικό «σύμπαν» δύο σημαντικών Ελλήνων πεζογράφων, αφετέρου να παράσχει την ευκαιρία ανάδειξης νεαρών χαρισματικών σεναριογράφων.

    Θα δοθούν διαδικτυακά (ή εκ του σύνεγγυς όπου και εάν είναι δυνατόν) δύο ευσύνοπτα επιμορφωτικά σεμινάρια σε μαθητές και εκπαιδευτικούς όπου θα εξηγούνται οι βασικές αρχές διασκευής ενός διηγήματος σε σενάριο από επαγγελματίες σεναριογράφους, μέλη της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2025. Επίσης θα πραγματοποιηθεί μία τρίτη διαδικτυακή συνάντηση με τους μαθητές/τριες οι οποίοι θα έχουν συγγράψει το σενάριο  τον Φεβρουάριο του 2026, προκειμένου να συνομιλήσουν και να διορθώσουν  τα σενάριά τους, προτού τα στείλουν, με ψευδώνυμο, στην τελική τους μορφή στο email του διαγωνισμού sxolikosdiagonismoslesxis@gmail.com

    ·         Όροι του Διαγωνισμού:  Δύναται να μετάσχει το σύνολο των μαθητών/τριών των Β΄. Γ΄ Γυμνασίου και όλων των τάξεων των Λυκείων της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Οι διαγωνισθέντες θα κληθούν να διασκευάσουν σε σενάριο ένα διήγημα ή απόσπασμα αυτού Ελληνικού μυθιστορήματος από τα περιεχόμενα στη διδακτέα ύλη του σχολικού έτους 2025 - 2026. Πιο συγκεκριμένα: Για τους μαθητές/τριες των Β και Γ΄ Γυμνασίου το απόσπασμα θα είναι από το διήγημα: «Ο ζητιάνος» του Ανδρέα Καρκαβίτσα και για του Λυκείου από το «Ακόμα;» του Κωνσταντίνου Θεοτόκη. Αμφότερα αποσπάσματα των εν λόγω διηγημάτων περιλαμβάνονται στα αντίστοιχα σχολικά βιβλία. Η διασκευή τους σε σενάριο για ταινία μικρού μήκους θα πραγματοποιηθεί κατόπιν ενημέρωσης των φιλολόγων, αλλά και καθηγητών άλλων ειδικοτήτων εφόσον αποστείλουν email εκδήλωσης ενδιαφέροντος από την ηλεκτρονική διεύθυνση του σχολείου τους και με τη σύμφωνη γνώμη του Συλλόγου Διδασκόντων. Τόσο η ενημέρωση όσο και η συγγραφή των σεναρίων από τα παιδιά θα πραγματοποιείται εκτός του ωρολογίου προγράμματος. Τα σενάρια δεν δύνανται να υπερβαίνουν τις 10 σελίδες έκαστο, με γραμματοσειρά των 12, μονό διάστιχο και περιθώριο 3 εκατοστών. Τα σενάρια θα αποστέλλονται με ψευδώνυμο στο email του διαγωνισμού: sxolikosdiagonismoslesxis@gmail.com

    ·         Όλοι οι συμμετέχοντες μαθητές/τριες στον διαγωνισμό θα κληθούν - μέσω Υπεύθυνης Δήλωσης - να λάβουν γνώση ενυπογράφως, για τη σχετική νομοθεσία η οποία διέπει τον Διαγωνισμό (ΝΟΜΟΣ 4624/2019 (ΦΕΚ Α137/29.08.2019). Για τους μαθητές/τριες τη συγκεκριμένη Υπεύθυνη Δήλωση συνυπογράφεται είτε από τους δύο γονείς είτε από τον νόμιμο κηδεμόνα του διαγωνιζομένου. Κάθε ένα από τα σχολεία τα οποία θα δηλώσουν συμμετοχή θα μπορεί να στείλει στο email του διαγωνισμού έως 6 σενάρια, το καθένα αποτέλεσμα ομαδικής (Ομάδες που ξεπερνούν τα τρία άτομα αποκλείονται) ή ατομικής εργασίας. Οι δηλώσεις συμμετοχής θα πρέπει να γίνουν από τη Διεύθυνση του σχολείου στην ηλεκτρονική διεύθυνση sxolikosdiagonismoslesxis@gmail.com μέχρι τις 15/11/2025 και η κατάθεση των σεναρίων στην ίδια διεύθυνση μέχρι τις 30/3/2026 και ώρα 15.00 προκειμένου να δοθούν προς κρίση στην Επιτροπή Αξιολόγησης. Τα ονόματα των νικητών θα ανακοινωθούν στην τελετή απονομής, η οποία τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Ηλιούπολης, στις 16 Μαίου 2025, και θα λάβει χώρα στο αμφιθέατρο του Δημαρχείου Ηλιούπολης. Η προκήρυξη του διαγωνισμού θα αναρτηθεί στα ΝΕΑ της Λέσχης Τέχνης και Πολιτισμού της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος και θα σταλεί σε όλα σχολεία όλης της χώρας με email. Οι διευθύνσεις των σχολείων μπορούν να επικοινωνήσουν απ’ ευθείας με τον Πρόεδρο της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος Αλέξανδρο Κακαβά στο 6932089819, προς επίλυση αποριών, μόνον όμως εφ'όσον έχουν επισήμως δηλώσει συμμετοχή στο διαγωνισμό.

    Βραβεία

    1.                 Στους νικητές θα απονεμηθούν τρία (3) βραβεία και τρεις (3) έπαινοι για το Γυμνάσιο και τρία (3) βραβεία και τρεις (3) έπαινοι για το Λύκειο. Τα κριτήρια αξιολόγησης είναι τέσσερα: 1. Χειρισμός θέματος (τρόπος προσέγγισης θέματος έργου) 2. Πλοκή και δραματουργία 3. Ανάπτυξη χαρακτήρων και 4. Διάλογοι (Γλώσσα) από 0-5 βαθμούς έκαστο.

    2.     Στους εκπαιδευτικούς των ομάδων που θα έχουν μετάσχει ως σύμβουλοι των διακριθέντων ατόμων η ομάδων στο διαγωνισμό θα απονεμηθεί Εύφημος Μνεία.

    Ο Πρόεδρος της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος
    Αλέξανδρος Κακαβάς

    Η Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός, μέλος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής της Λέσχης Τέχνης και Πολιτισμού Ηλιούπολης της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος
    Φωτεινή Σωτήρχου

     


    Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2025

    "Μια μικρή γέφυρα: Από τον αρχαίο στο βυζαντινό-μεσαιωνικό κόσμο". Για να ...θυμηθούμε και να...συνεχίσουμε...

     

    Παραλογή : Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Γυμνασίου

     Οι παραλογές αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία δημοτικών τραγουδιών. Έχουν όλα τα γνωρίσματα που διακρίνουν γενικά τη δημοτική ποίηση. Παράλληλα, όμως, παρουσιάζουν και ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, με τα οποία ξεχωρίζουν από τις άλλες κατηγορίες δημοτικών τραγουδιών. Συγκεκριμένα, οι παραλογές, ως ιδιαίτερη κατηγορία δημοτικών τραγουδιών, παρουσιάζουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

    • α) είναι συνήθως πολύστιχα ποιήματα με αφηγηματικό και επικολυρικό χαρακτήρα. Από την άποψη αυτή, πλησιάζουν κάπως και συγγενεύουν με τα ακριτικά τραγούδια. Ορισμένες μάλιστα φορές, δεν είναι και τόσο ευδιάκριτα τα όρια μεταξύ των παραλογών και των ακριτικών τραγουδιών.
    • β) ως αφηγηματικά τραγούδια αναπτύσσουν ένα μύθο (=μια υπόθεση, μια ιστορία) που εξελίσσεται σταδιακά και έχει όλα τα γνωρίσματα και τα στοιχεία της αφηγηματικής ποιητικής γραφής: αρχή και δέση του μύθου, σταδιακή εξέλιξη και κορύφωση και, τέλος, λύση
    • γ) αντλούν το περιεχόμενό τους από αρχαίους ελληνικούς μύθους, από νεότερες παραδόσεις, από διάφορα δραματικού χαρακτήρα κοινωνικά περιστατικά, από την ιστορική μνήμη, ή έχουν υπόθεση εντελώς πλαστή
    • δ) παρουσιάζουν έντονα παραμυθιακά και εξωλογικά στοιχεία, δηλαδή στοιχεία που η λογική μας δεν τα δέχεται ως πραγματικά και φυσικά
    • ε) παρουσιάζουν το χαρακτηριστικό της αφηγηματικής πυκνότητας στην πλοκή του μύθου, με αποτέλεσμα να διακρίνονται από έναν γρήγορο και γοργό ρυθμό στην όλη ροή και εξέλιξη του μύθου
    • στ) διαφέρουν ριζικά από άλλα αφηγηματικά τραγούδια, γιατί η υπόθεσή τους παρουσιάζει στοιχεία έντονης δραματικότητας.

     Πηγή: Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων

    Δημοτικά Τραγούδια: Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Γυμνασίου

     

    Περιηγηθείτε στον πλούτο του δημοτικού μας τραγουδιού μέσα από τους παρακάτω ιστότοπους:

     

    Δημοτική ποίηση: Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Γυμνασίου

     Η ποίηση γενικά διακρίνεται σε προσωπική και απρόσωπη. Στην προσωπική ποίηση ανήκουν όλα τα ποιητικά κείμενα που έχουν γραφεί από γνωστούς δόκιμους ποιητές (π.χ. Κάλβος, Σολωμός, Παλαμάς, Καβάφης, Σικελιανός, Σεφέρης, Ελύτης κ.ά.).

    Στη λεγόμενη απρόσωπη ποίηση ανήκουν όλα τα ποιητικά κείμενα για τα οποία δεχόμαστε καταρχήν ότι δημιουργός τους είναι ο λαός. Τα ποιητικά κείμενα αυτής της κατηγορίας, που ο αρχικός τους δημιουργός παραμένει άγνωστος και ανώνυμος και τα αποδίδουμε στη λαϊκή ποιητική δημιουργία, τα ονομάζουμε γενικά δημοτικά τραγούδια.

    Το πρόβλημα του πώς δημιουργούνται τα δημοτικά τραγούδια το αντιμετώπισε πρώτος ο Νικόλαος Πολίτης. Συγκεκριμένα, στη μελέτη του Γνωστοί ποιηταί λαϊκών ασμάτων, ο Ν. Πολίτης υποστήριξε και θεμελίωσε τις ακόλουθες απόψεις: ποίηση ομαδική, δηλαδή ποίηση που να δημιουργείται με τρόπο συλλογικό από μια ομάδα προσώπων, δεν μπορεί να υπάρξει. Έτσι, πίσω από κάθε δημοτικό τραγούδι κρύβεται πάντοτε ένας δημιουργός που όμως δεν είχε τη φιλοδοξία της ατομικής προβολής και γι' αυτό παρέμεινε άγνωστος και ανώνυμος.

    Αυτή, ακριβώς, η ποιητική δημιουργία του ενός, του άγνωστου και ανώνυμου, επειδή σε μια ορισμένη στιγμή εκφράζει και απηχεί την ψυχική κατάσταση και τα συναισθήματα μιας ευρύτερης ομάδας ή γενικότερα του λαού, γίνεται κτήμα και αγκαλιάζεται από πολλούς.  Έτσι, το ποίημα από τον αρχικό και ανώνυμο δημιουργό, περνάει σταδιακά με τη λεγόμενη προφορική παράδοση (=από στόμα σε στόμα) στην ολότητα και υφίσταται μια συνεχή δευτερογενή επεξεργασία. Ο αποδέκτης, δηλαδή, λαός αφαιρεί (ή και προσθέτει) οτιδήποτε δεν ταιριάζει στη δική του ψυχοσύνθεση και στη δική του εκφραστική. Αυτή τη σταδιακή επεξεργασία, μέχρι να φθάσει το ποίημα στην τελική του και ολοκληρωμένη μορφή, ο Ν. Πολίτης την ονομάζει «φθαρτική». Ο όρος αυτός έχει την έννοια ότι ο λαός αφαιρεί ή προσθέτει στοιχεία που αλλοιώνουν (=φθείρουν) την αρχική ποιητική δημιουργία και την προσαρμόζουν στην έκφραση του ομαδικού λαϊκού πνεύματος.

    Ένα δημοτικό τραγούδι (π.χ. ένα μοιρολόι ή ένα κλέφτικο) είναι δυνατό να μας έχει παραδοθεί σε διάφορες μορφές. Έτσι, πολλά δημοτικά τραγούδια μπορεί να έχουν το ίδιο θέμα ή να αναφέρονται στο ίδιο πρόσωπο αλλά να παρουσιάζονται με διαφορετικές μορφές. Αυτές τις διαφορετικές μορφές τις ονομάζουμε παραλλαγές. Ο Ν. Πολίτης συνήθιζε, με βάση τις διαφορετικές παραλλαγές του ίδιου τραγουδιού, να συνθέτει μια «νέα» τελική μορφή, ως συνισταμένη όλων των παραλλαγών. Αυτή όμως η μέθοδος θεωρείται σήμερα λαθεμένη, επειδή τελικά παραβιάζει και παραχαράσσει τη μορφή και το χαρακτήρα των παραλλαγών.

    Τα δημοτικά τραγούδια μπορούμε να τα χωρίσουμε σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:

    Ζωρζ Σαρή, "Και πάλι στο σχολείο..." (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β' Γυμνασίου)


    Ζωρζ Σαρή 

    1925 – 2012

    Αναδημοσίευση από: http://www.sansimera.gr/biographies/484 

    Ελληνίδα ηθοποιός και συγγραφέας. Θεωρείται από τους σπουδαιότερους συγγραφείς παιδικών βιβλίων στη χώρα μας.
    Η Ζωρζ Σαρή ή Γεωργία Σαρηβαξεβάνη, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, γεννήθηκε τον Μάιο του 1925 στην Αθήνα από Μικρασιάτη πατέρα και Γαλλίδα μητέρα. Από πολύ μικρή άρχισε να ασχολείται με το θέατρο, με δάσκαλο το Βασίλη Ρώτα. Στα χρόνια της Κατοχής φοίτησε στη Δραματική Σχολή του Δημήτρη Ροντήρη, παράλληλα με τη δράση της στην Αντίσταση, μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ. Το 1947, μεσούντος του Εμφυλίου Πολέμου, αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί στο Παρίσι, όπου συνέχισε τις σπουδές της στην υποκριτική, στη σχολή του Σαρλ Νιτλέν. Στη γαλλική πρωτεύουσα γνώρισε και παντρεύτηκε τον Αιγυπτιώτη χειρουργό Μάρκελλο Καρακώστα, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά.

    Το 1962 επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα και άρχισε να εμφανίστηκε στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Μετά την επικράτηση της Απριλιανής Χούντας το 1967 έμεινε άνεργη και στράφηκε στο γράψιμο. Ως συγγραφέας πρωτοεμφανίσθηκε το 1969, με το μυθιστόρημα Ο Θησαυρός της Βαγίας, που ξεκίνησε σαν παιχνίδι με τα παιδιά της και τους φίλους τους. Το βιβλίο είχε και εξακολουθεί να έχει μεγάλη εκδοτική επιτυχία και το 1985 μεταφέρθηκε στην τηλεόραση. Συνέχισε να γράφει πολλά βιβλία, κυρίως για μικρά παιδιά και νέους, με τη  θεματολογία της να περιστρέφεται πολλές φορές γύρω από σημαντικές στιγμές της νεότερης ελληνικής ιστορίας.
    Μαζί με την Άλκη Ζέη καθιέρωσε ένα νέο στυλ στο νεανικό μυθιστόρημα, τόσο από την άποψη του ζωντανού, αυτοβιογραφικού ύφους, όσο και της εισαγωγής του πολιτικού, κοινωνικού και ιστορικού στοιχείου στο είδος, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα η πολιτική σκέψη να μην αποτελεί πια προνόμιο μόνο των ενηλίκων. Με τα βιβλία της  οδήγησε στην απομάκρυνση της ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας από τα πρότυπα του 19ου αιώνα, στα οποία κυριαρχούσε το προστατευτικό ύφος, ο ηθικοπλαστικός διδακτισμός και η προβολή ενός ιδεατού κόσμου. Η Ζωρζ Σαρή αντιμετώπισε το παιδί ως αυτόνομο άτομο με δική του προσωπικότητα και προέβαλε ήρωες ρεαλιστικούς.
    Το 1994 βραβεύτηκε με το Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου για το μυθιστόρημα Νινέτ. Το 1995 και το 1999 βραβεύτηκε από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Το 1988 προτάθηκε για το διεθνές βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Ως ηθοποιός τιμήθηκε το 1960 με το βραβείο Β' Γυναικείου ρόλου του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την ταινία του  Ντίνου Κατσουρίδη Έγκλημα στα Παρασκήνια.
    Η Γεωργία Σαρηβαξεβάνη (Ζωρζ Σαρή) πέθανε στις 9 Ιουνίου 2012, σε ηλικία 87 χρονών.

    Βιβλιογραφία

    Μυθιστορήματα

    • Ο Θησαυρός της Βαγίας (1969)
    • Το Ψέμα (1970)
    • Όταν ο Ήλιος… (1971)
    • Κόκκινη κλωστή δεμένη… (1974)
    • Τα γενέθλια (1977)
    • Τα στενά παπούτσια (1979)
    • Οι νικητές (1983)
    • Τα Χέγια (1987)
    • Το παραράδιασμα (1989)
    • Η αντιπαροχή (1989)
    • Κρίμα κι άδικο (1990)
    • Nινέτ (1993)
    • Zoυμ (1994)
    • E.Π. (1995)
    • Μια αγάπη για δύο (με την Αργυρώ Κοκορέλη, 1996)
    • Ο Χορός της ζωής (1998)
    • Σοφία (2000)
    • Κλειστά Χαρτιά (με την Μελίνα Καρακώστα, 2001)
    • Ο Κύριός μου (2002)
    • Ο πόλεμος, η Μαρία και το αδέσποτο (2003)
    • Τότε... (2004)
    • Γράμμα από την Οδησσό (2005)
    • Το προτελευταίο σκαλοπάτι (2009)

    Παιδικά

    "Του γιοφυριού της Άρτας": Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Γυμνασίου

  • Σχετικά με το μύθο του γεφυριού της Άρτας, εδώ. 
  • Ο Θρύλος του Γεφυριού της Άρτας, οπτικοποιημένο, εδώ.
  • "Ποτάμια που χωρίζουν, γεφύρια που ενώνουν", Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης από το 1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο). Η παρουσίαση του προγράμματος, εδώ.
  • Ακούστε παραλλαγή του τραγουδιού εδώ (Ανατολικής Θράκης),εδώ (Σκιάθου) και εδώ:
  • Ακούστε "Της Τρίχας το γεφύρι" (παραλλαγή) στην ποντιακή διάλεκτο.
  • Ακούστε και μια ουγγρική παραλλαγή (Τρανσυλβανία Ρουμανίας) με τίτλο "μαστρο-Κέλεμεν".


    Παραλογή:

    · πολύστιχο αφηγηματικό τραγούδι

    · ολοκληρωμένη υπόθεση (αρχή, εξέλιξη, τέλος)

    · περιεχόμενο πλαστό, στηριγμένο σε θρύλο

    Θέμα: η θυσία της όμορφης γυναίκας του πρωτομάστορα για το στέριωμα του γεφυριού

    Περιεχόμενο: κοινωνικό, φανταστικό

    Δομή:
     ενότ. 1(στ.1-13): το θέμα, η πρόταση για την επίλυση του προβλήματος
     
  • ενότ.2(στ.14-32): το κάλεσμα της γυναίκας, η άφιξη, η αναζήτηση του δαχτυλιδιού
     
  • ενότ.3(στ.33-34):το χτίσιμο της λυγερής στα θεμέλια
     
  • ενοτ.4(στ.35-40):το παράπονο και η κατάρα της λυγερής
     
  • ενότ.5(στ.41-46):απόσυρση της κατάρας και αλλαγή σε ευχή

    Σχήματα λόγου:

    · υπερβολή: στ.1,14,32

    · επανάληψη στίχων(με μικρές αλλαγές): στ. 3 και 6,16-17 και 19-20

    · προσωποποίηση:στ. 7-13 και 18-20

    · παρομοίωση: στ.8, 39-40

    · άρση και θέση (με αντίθεση): στ. 8-9, 11-12

    · επαναφορά : στ.16-17, 19-20, 29, 31

    · μεταφορά : στ.22, 28, 36

    · μετωνυμία : στ.37-38

    · ασύνδετο :στ. 3,5,6,11,16,19,22 κ.ά.

    Αφήγηση:
    μεικτός τρόπος αφήγησης(διήγηση και διάλογος μαζί)
    ο αφηγητής-αντικειμενικός παρατηρητής/Ετεροδιηγητικός/παντογνώστης
    γραμμική αφήγηση

    Μαγικά στοιχεία: η γέφυρα που γκρεμίζεται, το πουλί που μιλά ανθρωπινά και γνωρίζει τη λύση του προβλήματος.

    Γλώσσα: ιδιωματικά στοιχεία, κυριαρχεί το ρήμα και το ουσιαστικό ,ελάχιστα επίθετα, σύντομες προτάσεις, παρατακτική σύνδεση.

    Ύφος: λιτό, ζωηρό και δραματικό με τη χρήση του διαλόγου και του δραματικού ενεστώτα, γρήγορο με τα ασύνδετα.

    Στοιχεία δημοτικού τραγουδιού:

    · τυπικός στίχος: στ. 23

    · συμβατικοί αριθμοί:στ.1, 36

    · νόμος των τριών: στ.11, 33-34 37-38

    · επανάληψη στίχων(με μικρές αλλαγές): στ.3 και 6, 16-17 και 19-20

    · το μοτίβο του πουλιού
  •  

    1η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ (Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄Γυμνασίου)

     


    Δείτε επίσης:

    Προσοχή: Στον ιστότοπο Ελληνικός Πολιτισμός θα βρείτε πολλές ασκήσεις για τους διάφορους τρόπους σύνδεσης των προτάσεων: Ελληνικός πολιτισμός

    Οι διάφοροι τρόποι σύνδεσης των προτάσεων

    Α.  ασύνδετο σχήμα: οι προτάσεις μπαίνουν η μία πλάι στην άλλη χωρίς καμία συνδετική λέξη –  σ’ αυτή την περίπτωση ο χωρισμός των προτάσεων γίνεται με κόμμα.
    Β.  παρατακτική σύνδεση: οι προτάσεις παρατάσσονται, τοποθετούνται δηλαδή πλάι πλάι, και συνδέονται με παρατακτικούς συνδέσμους. Στην περίπτωση αυτή συνδέονται μεταξύ τους όμοιες, ισοδύναμες προτάσεις:
    - κύριες + κύριες
    - δευτερεύουσες + δευτερεύουσες
    Η παρατακτική σύνδεση των προτάσεων γίνεται με τους εξής παρατακτικούς συνδέσμους.
    α.
    Συμπλεκτικοί σύνδεσμοι
    και (κι), ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ
    β.
    Αντιθετικοί σύνδεσμοι
    αλλά, μα, παρά, όμως, ωστόσο, μόνο
    γ.
    Διαχωριστικοί ή διαζευκτικοί
    ή, είτε
    • Ως παρατακτικοί (αντιθετικοί) σύνδεσμοι χρησιμοποιούνται και οι παρακάτω λέξεις: εντούτοις, μολοταύτα, μάλιστα, έπειτα, λοιπόν.
    Γ.  υποτακτική σύνδεση: οι προτάσεις υποτάσσονται η μία στην άλλη, δηλαδή α) μία ή περισσότερες δευτερεύουσες μπορεί να εξαρτώνται από μία κύρια και β) μία ή περισσότερες δευτερεύουσες προτάσεις μπορεί να εξαρτώνται από μια άλλη δευτερεύουσα.
    Η υποτακτική σύνδεση των προτάσεων γίνεται με τους εξής τρόπους:
    1.     με υποτακτικούς συνδέσμους (ή λέξεις / εκφράσεις που λειτουργούν αντίστοιχα ως  σύνδεσμοι).
    Α.
    Ειδικοί
    ότι, πως, που
    β.
    Ενδοιαστικοί ή διστακτικοί
    μη(ν), μήπως
    γ.
    Αιτιολογικοί
    γιατί, επειδή, αφού, διότι
    δ.
    Τελικοί
    για να, να
    ε.
    Συμπερασματικοί ή αποτελεσματικοί
    ώστε, που
    στ.
    Υποθετικοί
    αν (εάν), σαν, άμα
    ζ.
    Εναντιωματικοί
    αν και, ενώ, μολονότι
    η.
    Χρονικοί
    όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, μόλις προτού, πριν (να), ώσπου, ωσότου, όσο που, όποτε
    • Ως αιτιολογικοί σύνδεσμοι χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες λέξεις: που, καθώς, μια και, μια που, σαν…που.
    • Ως συμπερασματικοί σύνδεσμοι χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες εκφράσεις:  ώστε να, που να, για να.
    • Ως εναντιωματικοί σύνδεσμοι χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες εκφράσεις:  μόλο που, και που, που, και ας, ας.
    • Ως χρονικοί σύνδεσμοι χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες λέξεις/ φράσεις: όσο, ότι, εκεί που, όσο που να, κάθε που, τη στιγμή που, την ώρα που.
    2.     με ερωτηματικές αντωνυμίες και ερωτηματικά επιρρήματα:
    Οι ερωτηματικές αντωνυμίες
    ποιος, πόσος, τι
    Τα ερωτηματικά επιρρήματα
    πού, πότε, πώς, πόσο
    Οι αναφορικές αντωνυμίες
    που, ο οποίος, όποιος, όσος, ό,τι
    Τα αναφορικά επιρρήματα
    όπου, οπουδήποτε, όπως, όσο, οσοδήποτε, καθώς, σαν, ως, όποτε, οποτεδήποτε
    3.   με αναφορικές αντωνυμίες και αναφορικά επιρρήματα:


    Οι αναφορικές αντωνυμίες
    που, ο οποίος, όποιος, όσος, ό,τι
    Τα αναφορικά επιρρήματα
    όπου, οπουδήποτε, όπως, όσο, οσοδήποτε, καθώς, σαν, ως, όποτε, οποτεδήποτε