Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2025
Παραλογή : Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Γυμνασίου
Οι παραλογές αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία δημοτικών τραγουδιών. Έχουν όλα τα γνωρίσματα που διακρίνουν γενικά τη δημοτική ποίηση. Παράλληλα, όμως, παρουσιάζουν και ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, με τα οποία ξεχωρίζουν από τις άλλες κατηγορίες δημοτικών τραγουδιών. Συγκεκριμένα, οι παραλογές, ως ιδιαίτερη κατηγορία δημοτικών τραγουδιών, παρουσιάζουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- α) είναι συνήθως πολύστιχα ποιήματα με αφηγηματικό και επικολυρικό χαρακτήρα. Από την άποψη αυτή, πλησιάζουν κάπως και συγγενεύουν με τα ακριτικά τραγούδια. Ορισμένες μάλιστα φορές, δεν είναι και τόσο ευδιάκριτα τα όρια μεταξύ των παραλογών και των ακριτικών τραγουδιών.
- β) ως αφηγηματικά τραγούδια αναπτύσσουν ένα μύθο (=μια υπόθεση, μια ιστορία) που εξελίσσεται σταδιακά και έχει όλα τα γνωρίσματα και τα στοιχεία της αφηγηματικής ποιητικής γραφής: αρχή και δέση του μύθου, σταδιακή εξέλιξη και κορύφωση και, τέλος, λύση
- γ) αντλούν το περιεχόμενό τους από αρχαίους ελληνικούς μύθους, από νεότερες παραδόσεις, από διάφορα δραματικού χαρακτήρα κοινωνικά περιστατικά, από την ιστορική μνήμη, ή έχουν υπόθεση εντελώς πλαστή
- δ) παρουσιάζουν έντονα παραμυθιακά και εξωλογικά στοιχεία, δηλαδή στοιχεία που η λογική μας δεν τα δέχεται ως πραγματικά και φυσικά
- ε) παρουσιάζουν το χαρακτηριστικό της αφηγηματικής πυκνότητας στην πλοκή του μύθου, με αποτέλεσμα να διακρίνονται από έναν γρήγορο και γοργό ρυθμό στην όλη ροή και εξέλιξη του μύθου
- στ) διαφέρουν ριζικά από άλλα αφηγηματικά τραγούδια, γιατί η υπόθεσή τους παρουσιάζει στοιχεία έντονης δραματικότητας.
Δημοτικά Τραγούδια: Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Γυμνασίου
Περιηγηθείτε στον πλούτο του δημοτικού μας τραγουδιού μέσα από τους παρακάτω ιστότοπους:
- Μυριόβιβλος
- Εθνική Μουσική Συλλογή-Δημοτικά Τραγούδια [πηγή: Ελληνική Μουσική Βιβλιοθήκη]
Δημοτική ποίηση: Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Γυμνασίου
Η ποίηση γενικά διακρίνεται σε προσωπική και απρόσωπη. Στην προσωπική ποίηση ανήκουν όλα τα ποιητικά κείμενα που έχουν γραφεί από γνωστούς δόκιμους ποιητές (π.χ. Κάλβος, Σολωμός, Παλαμάς, Καβάφης, Σικελιανός, Σεφέρης, Ελύτης κ.ά.).
Στη λεγόμενη απρόσωπη ποίηση ανήκουν όλα τα ποιητικά κείμενα για τα οποία δεχόμαστε καταρχήν ότι δημιουργός τους είναι ο λαός. Τα ποιητικά κείμενα αυτής της κατηγορίας, που ο αρχικός τους δημιουργός παραμένει άγνωστος και ανώνυμος και τα αποδίδουμε στη λαϊκή ποιητική δημιουργία, τα ονομάζουμε γενικά δημοτικά τραγούδια.
Το πρόβλημα του πώς δημιουργούνται τα δημοτικά τραγούδια το αντιμετώπισε πρώτος ο Νικόλαος Πολίτης. Συγκεκριμένα, στη μελέτη του Γνωστοί ποιηταί λαϊκών ασμάτων, ο Ν. Πολίτης υποστήριξε και θεμελίωσε τις ακόλουθες απόψεις: ποίηση ομαδική, δηλαδή ποίηση που να δημιουργείται με τρόπο συλλογικό από μια ομάδα προσώπων, δεν μπορεί να υπάρξει. Έτσι, πίσω από κάθε δημοτικό τραγούδι κρύβεται πάντοτε ένας δημιουργός που όμως δεν είχε τη φιλοδοξία της ατομικής προβολής και γι' αυτό παρέμεινε άγνωστος και ανώνυμος.
Αυτή, ακριβώς, η ποιητική δημιουργία του ενός, του άγνωστου και ανώνυμου, επειδή σε μια ορισμένη στιγμή εκφράζει και απηχεί την ψυχική κατάσταση και τα συναισθήματα μιας ευρύτερης ομάδας ή γενικότερα του λαού, γίνεται κτήμα και αγκαλιάζεται από πολλούς. Έτσι, το ποίημα από τον αρχικό και ανώνυμο δημιουργό, περνάει σταδιακά με τη λεγόμενη προφορική παράδοση (=από στόμα σε στόμα) στην ολότητα και υφίσταται μια συνεχή δευτερογενή επεξεργασία. Ο αποδέκτης, δηλαδή, λαός αφαιρεί (ή και προσθέτει) οτιδήποτε δεν ταιριάζει στη δική του ψυχοσύνθεση και στη δική του εκφραστική. Αυτή τη σταδιακή επεξεργασία, μέχρι να φθάσει το ποίημα στην τελική του και ολοκληρωμένη μορφή, ο Ν. Πολίτης την ονομάζει «φθαρτική». Ο όρος αυτός έχει την έννοια ότι ο λαός αφαιρεί ή προσθέτει στοιχεία που αλλοιώνουν (=φθείρουν) την αρχική ποιητική δημιουργία και την προσαρμόζουν στην έκφραση του ομαδικού λαϊκού πνεύματος.
Ένα δημοτικό τραγούδι (π.χ. ένα μοιρολόι ή ένα κλέφτικο) είναι δυνατό να μας έχει παραδοθεί σε διάφορες μορφές. Έτσι, πολλά δημοτικά τραγούδια μπορεί να έχουν το ίδιο θέμα ή να αναφέρονται στο ίδιο πρόσωπο αλλά να παρουσιάζονται με διαφορετικές μορφές. Αυτές τις διαφορετικές μορφές τις ονομάζουμε παραλλαγές. Ο Ν. Πολίτης συνήθιζε, με βάση τις διαφορετικές παραλλαγές του ίδιου τραγουδιού, να συνθέτει μια «νέα» τελική μορφή, ως συνισταμένη όλων των παραλλαγών. Αυτή όμως η μέθοδος θεωρείται σήμερα λαθεμένη, επειδή τελικά παραβιάζει και παραχαράσσει τη μορφή και το χαρακτήρα των παραλλαγών.
Τα δημοτικά τραγούδια μπορούμε να τα χωρίσουμε σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:
Ζωρζ Σαρή, "Και πάλι στο σχολείο..." (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β' Γυμνασίου)
Ζωρζ Σαρή
1925 – 2012
Αναδημοσίευση από: http://www.sansimera.gr/biographies/484
Ελληνίδα ηθοποιός και συγγραφέας. Θεωρείται από τους σπουδαιότερους συγγραφείς παιδικών βιβλίων στη χώρα μας.Η Ζωρζ Σαρή ή Γεωργία Σαρηβαξεβάνη, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, γεννήθηκε τον Μάιο του 1925 στην Αθήνα από Μικρασιάτη πατέρα και Γαλλίδα μητέρα. Από πολύ μικρή άρχισε να ασχολείται με το θέατρο, με δάσκαλο το Βασίλη Ρώτα. Στα χρόνια της Κατοχής φοίτησε στη Δραματική Σχολή του Δημήτρη Ροντήρη, παράλληλα με τη δράση της στην Αντίσταση, μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ. Το 1947, μεσούντος του Εμφυλίου Πολέμου, αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί στο Παρίσι, όπου συνέχισε τις σπουδές της στην υποκριτική, στη σχολή του Σαρλ Νιτλέν. Στη γαλλική πρωτεύουσα γνώρισε και παντρεύτηκε τον Αιγυπτιώτη χειρουργό Μάρκελλο Καρακώστα, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά.
Το 1962 επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα και άρχισε να εμφανίστηκε στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Μετά την επικράτηση της Απριλιανής Χούντας το 1967 έμεινε άνεργη και στράφηκε στο γράψιμο. Ως συγγραφέας πρωτοεμφανίσθηκε το 1969, με το μυθιστόρημα Ο Θησαυρός της Βαγίας, που ξεκίνησε σαν παιχνίδι με τα παιδιά της και τους φίλους τους. Το βιβλίο είχε και εξακολουθεί να έχει μεγάλη εκδοτική επιτυχία και το 1985 μεταφέρθηκε στην τηλεόραση. Συνέχισε να γράφει πολλά βιβλία, κυρίως για μικρά παιδιά και νέους, με τη θεματολογία της να περιστρέφεται πολλές φορές γύρω από σημαντικές στιγμές της νεότερης ελληνικής ιστορίας.
Μαζί
με την Άλκη Ζέη καθιέρωσε ένα νέο στυλ στο νεανικό μυθιστόρημα, τόσο
από την άποψη του ζωντανού, αυτοβιογραφικού ύφους, όσο και της εισαγωγής
του πολιτικού, κοινωνικού και ιστορικού στοιχείου στο είδος, γεγονός
που είχε ως αποτέλεσμα η πολιτική σκέψη να μην αποτελεί πια προνόμιο
μόνο των ενηλίκων. Με τα βιβλία της οδήγησε στην απομάκρυνση της
ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας από τα πρότυπα του 19ου αιώνα, στα οποία
κυριαρχούσε το προστατευτικό ύφος, ο ηθικοπλαστικός διδακτισμός και η
προβολή ενός ιδεατού κόσμου. Η Ζωρζ Σαρή αντιμετώπισε το παιδί ως
αυτόνομο άτομο με δική του προσωπικότητα και προέβαλε ήρωες
ρεαλιστικούς.
Το 1994 βραβεύτηκε με το Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου για το μυθιστόρημα Νινέτ.
Το 1995 και το 1999 βραβεύτηκε από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού
Βιβλίου. Το 1988 προτάθηκε για το διεθνές βραβείο Χανς Κρίστιαν
Άντερσεν. Ως ηθοποιός τιμήθηκε το 1960 με το βραβείο Β' Γυναικείου ρόλου
του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την ταινία του Ντίνου
Κατσουρίδη Έγκλημα στα Παρασκήνια.Η Γεωργία Σαρηβαξεβάνη (Ζωρζ Σαρή) πέθανε στις 9 Ιουνίου 2012, σε ηλικία 87 χρονών.
Βιβλιογραφία
Μυθιστορήματα
- Ο Θησαυρός της Βαγίας (1969)
- Το Ψέμα (1970)
- Όταν ο Ήλιος… (1971)
- Κόκκινη κλωστή δεμένη… (1974)
- Τα γενέθλια (1977)
- Τα στενά παπούτσια (1979)
- Οι νικητές (1983)
- Τα Χέγια (1987)
- Το παραράδιασμα (1989)
- Η αντιπαροχή (1989)
- Κρίμα κι άδικο (1990)
- Nινέτ (1993)
- Zoυμ (1994)
- E.Π. (1995)
- Μια αγάπη για δύο (με την Αργυρώ Κοκορέλη, 1996)
- Ο Χορός της ζωής (1998)
- Σοφία (2000)
- Κλειστά Χαρτιά (με την Μελίνα Καρακώστα, 2001)
- Ο Κύριός μου (2002)
- Ο πόλεμος, η Μαρία και το αδέσποτο (2003)
- Τότε... (2004)
- Γράμμα από την Οδησσό (2005)
- Το προτελευταίο σκαλοπάτι (2009)
Παιδικά
"Του γιοφυριού της Άρτας": Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Γυμνασίου
Παραλογή:
· πολύστιχο αφηγηματικό τραγούδι
· ολοκληρωμένη υπόθεση (αρχή, εξέλιξη, τέλος)
· περιεχόμενο πλαστό, στηριγμένο σε θρύλο
Θέμα: η θυσία της όμορφης γυναίκας του πρωτομάστορα για το στέριωμα του γεφυριού
Περιεχόμενο: κοινωνικό, φανταστικό
Δομή:
ενότ. 1(στ.1-13): το θέμα, η πρόταση για την επίλυση του προβλήματος Σχήματα λόγου:
· υπερβολή: στ.1,14,32
· επανάληψη στίχων(με μικρές αλλαγές): στ. 3 και 6,16-17 και 19-20
· προσωποποίηση:στ. 7-13 και 18-20
· παρομοίωση: στ.8, 39-40
· άρση και θέση (με αντίθεση): στ. 8-9, 11-12
· επαναφορά : στ.16-17, 19-20, 29, 31
· μεταφορά : στ.22, 28, 36
· μετωνυμία : στ.37-38
· ασύνδετο :στ. 3,5,6,11,16,19,22 κ.ά.
Αφήγηση:
μεικτός τρόπος αφήγησης(διήγηση και διάλογος μαζί)
ο αφηγητής-αντικειμενικός παρατηρητής/Ετεροδιηγητικός/παντογνώστης
γραμμική αφήγηση
Μαγικά στοιχεία: η γέφυρα που γκρεμίζεται, το πουλί που μιλά ανθρωπινά και γνωρίζει τη λύση του προβλήματος.
Γλώσσα: ιδιωματικά στοιχεία, κυριαρχεί το ρήμα και το ουσιαστικό ,ελάχιστα επίθετα, σύντομες προτάσεις, παρατακτική σύνδεση.
Ύφος: λιτό, ζωηρό και δραματικό με τη χρήση του διαλόγου και του δραματικού ενεστώτα, γρήγορο με τα ασύνδετα.
Στοιχεία δημοτικού τραγουδιού:
· τυπικός στίχος: στ. 23
· συμβατικοί αριθμοί:στ.1, 36
· νόμος των τριών: στ.11, 33-34 37-38
· επανάληψη στίχων(με μικρές αλλαγές): στ.3 και 6, 16-17 και 19-20
· το μοτίβο του πουλιού
1η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ (Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄Γυμνασίου)
Δείτε επίσης:
- Περισσότερα για την ελληνική ιστορία στην Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού
- Γιώργος Σεφέρης, "Με τον τρόπο του Γ.Σ."
- Η κατάρρευση των λαϊκών δημοκρατιών και η μεταψυχροπολεμική Ευρώπη
- "Ξένοι στην ίδια πόλη" (Εκπαιδευτική Τηλεόραση)
- Όψεις της Ελλάδας
- Οι Χάρτες (Γεωλογία-Γεωγραφία Β' Γυμνασίου)
- Γιάννης Ρίτσος, "Ρωμιοσύνη"
- Γιάννης Ρίτσος,"Ρωμιοσύνη¨(ηχητικό)
- "Ήπειρος αρχέγονος Ελλάς, Έστι τις Ελλοπίη" (ΕΡΤ, βίντεο)
- Κατακλυσμός του Δευκαλίωνα
- Η Βυζαντινή Εποποιία. Επικοί αγώνες και επέκταση της Αυτοκρατορίας (σχετικά με το Βούλγαρο τσάρο Συμεών)
- Η ενετική οικονομική διείσδυση και το σχίσμα των Εκκλησιών
- Ερευνητική εργασία
- Στο λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα πληκτρολογήστε τα τμήματα *οσύνη ή *ισμός για να μελετήσετε τις σημασίες των λέξεων που εμφανίζονται.
- Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού
- Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
- Τουρισμός
- Στο λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα πληκτρολογήστε το τμήμα ξένο* για να μελετήσετε τις σημασίες των λέξεων που εμφανίζονται.
- Το Χρονογράφημα
- Πρόγραμμα eTwinning
- Το Πυργί της Χίου (διαδικτυακός τουριστικός οδηγός)
Προσοχή: Στον ιστότοπο Ελληνικός Πολιτισμός θα βρείτε πολλές ασκήσεις για τους διάφορους τρόπους σύνδεσης των προτάσεων: Ελληνικός πολιτισμός
- Παρακολουθήστε ένα βιντεάκι για τις κύριες και δευτερεύουσες προτάσεις.
- Βίντεο και θεωρία για τη σύνδεση των προτάσεων.
- 12 ασκήσεις για τον τρόπο σύνδεσης των προτάσεων
Οι διάφοροι τρόποι σύνδεσης των προτάσεων
Α. ασύνδετο σχήμα: οι
προτάσεις μπαίνουν η μία πλάι στην άλλη χωρίς καμία συνδετική λέξη – σ’ αυτή την περίπτωση ο χωρισμός των
προτάσεων γίνεται με κόμμα.
Β. παρατακτική σύνδεση: οι
προτάσεις παρατάσσονται, τοποθετούνται δηλαδή πλάι πλάι, και συνδέονται με παρατακτικούς συνδέσμους. Στην
περίπτωση αυτή συνδέονται μεταξύ τους όμοιες,
ισοδύναμες προτάσεις:
- κύριες + κύριες
- δευτερεύουσες + δευτερεύουσες
Η παρατακτική σύνδεση
των προτάσεων γίνεται με τους εξής παρατακτικούς
συνδέσμους.
α.
|
Συμπλεκτικοί
σύνδεσμοι
|
και
(κι), ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ
|
β.
|
Αντιθετικοί
σύνδεσμοι
|
αλλά,
μα, παρά, όμως, ωστόσο, μόνο
|
γ.
|
Διαχωριστικοί
ή διαζευκτικοί
|
ή,
είτε
|
- Ως παρατακτικοί (αντιθετικοί) σύνδεσμοι χρησιμοποιούνται και οι παρακάτω λέξεις: εντούτοις, μολοταύτα, μάλιστα, έπειτα, λοιπόν.
Γ. υποτακτική σύνδεση: οι
προτάσεις υποτάσσονται η μία στην άλλη, δηλαδή α) μία ή περισσότερες δευτερεύουσες μπορεί να εξαρτώνται από μία
κύρια και β) μία ή περισσότερες δευτερεύουσες προτάσεις μπορεί να εξαρτώνται
από μια άλλη δευτερεύουσα.
Η υποτακτική σύνδεση
των προτάσεων γίνεται με τους εξής τρόπους:
1. με
υποτακτικούς συνδέσμους (ή λέξεις /
εκφράσεις που λειτουργούν αντίστοιχα ως σύνδεσμοι).
Α.
|
Ειδικοί
|
ότι,
πως, που
|
β.
|
Ενδοιαστικοί
ή διστακτικοί
|
μη(ν),
μήπως
|
γ.
|
Αιτιολογικοί
|
γιατί,
επειδή, αφού, διότι
|
δ.
|
Τελικοί
|
για
να, να
|
ε.
|
Συμπερασματικοί
ή αποτελεσματικοί
|
ώστε,
που
|
στ.
|
Υποθετικοί
|
αν
(εάν), σαν, άμα
|
ζ.
|
Εναντιωματικοί
|
αν
και, ενώ, μολονότι
|
η.
|
Χρονικοί
|
όταν,
σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, μόλις προτού, πριν (να), ώσπου, ωσότου, όσο
που, όποτε
|
- Ως αιτιολογικοί σύνδεσμοι χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες λέξεις: που, καθώς, μια και, μια που, σαν…που.
- Ως συμπερασματικοί σύνδεσμοι χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες εκφράσεις: ώστε να, που να, για να.
- Ως εναντιωματικοί σύνδεσμοι χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες εκφράσεις: μόλο που, και που, που, και ας, ας.
- Ως χρονικοί σύνδεσμοι χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες λέξεις/ φράσεις: όσο, ότι, εκεί που, όσο που να, κάθε που, τη στιγμή που, την ώρα που.
2.
με ερωτηματικές
αντωνυμίες και ερωτηματικά
επιρρήματα:
Οι
ερωτηματικές αντωνυμίες
|
ποιος,
πόσος, τι
|
Τα
ερωτηματικά επιρρήματα
|
πού,
πότε, πώς, πόσο
|
Οι
αναφορικές αντωνυμίες
|
που,
ο οποίος, όποιος, όσος, ό,τι
|
Τα
αναφορικά επιρρήματα
|
όπου,
οπουδήποτε, όπως, όσο, οσοδήποτε, καθώς, σαν, ως, όποτε, οποτεδήποτε
|
3. με αναφορικές
αντωνυμίες και αναφορικά επιρρήματα:
Οι
αναφορικές αντωνυμίες
|
που,
ο οποίος, όποιος, όσος, ό,τι
|
Τα
αναφορικά επιρρήματα
|
όπου,
οπουδήποτε, όπως, όσο, οσοδήποτε, καθώς, σαν, ως, όποτε, οποτεδήποτε |
1η Ενότητα: "Από τον τόπο μου σε όλη την Ελλάδα" (Νεοελληνική Γλώσσα Β' Γυμνασίου)
- Περιβαλλοντικός Χάρτης της Ελλάδας.
- Δείτε τα περιβαλλοντικά προγράμματα του 1ου Γυμνασίου Κοζάνης (Βαλταδώρειο):
"Εξερευνητές στο Δάσος", "Φύλλο Φίλος μας οδηγεί - Εκπαιδευτικό
Orienneering", "Ποτάμια που χωρίζουν -Γεφύρια που ενώνουν", "Ύδωρ:
Σημάδια του νερού στον τόπο και στο χρόνο".
- Επισκεφθείτε την επίσημη ιστοσελίδα του ΚΠΕ Καστοριάς, για να μελετήσετε το υλικό του εκπαιδευτικού προγράμματος "Το δάσος" καθώς και την ιστοσελίδα του επίσημου φορέα διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς - Λευκίμης - Σουφλίου.
- Πληροφορίες για το Φαράγγι του Βίκου .
"Γέφυρα της Ζαχλορούς", 1950, Γιάννης Σπυρόπουλος, Ιδιωτική Συλλογή, Αθήνα - Πληροφορίες για την Ιθάκη .
- Διαβάστε (και ακούστε σε απαγγελία Πέτρου Φυσσούν) το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη "Ο γυρισμός του ξενιτεμένου".
- Διαβάστε την περίληψη και την ανάλυση των αποσπασμάτων της Ραψωδίας ω από τα Ομηρικά Έπη, Οδύσσεια (Α' Γυμνασίου).
- Αφού διαβάσετε τα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη, «Πίνοντας ήλιο κορινθιακό» και «Ο Ήλιος ο ηλιάτορας (απόσπασμα)», του Γιώργου Σεφέρη, «[Ο τόπος μας είναι κλειστός]», του Γιώργου Σαραντάρη, «[Εμείς οι Έλληνες]» και του Γιάννη Ρίτσου, «Ο τόπος μας», να καταγράψετε τα στοιχεία του τοπίου της ελληνικής φύσης που διαμόρφωσαν την ιδιαιτερότητα του ελληνικού λαού.
- Να συγκρίνετε τα ποιήματα του Οδ. Ελύτη με τα κολάζ που φιλοτέχνησε ο ίδιος ο ποιητής.
- Θυμηθείτε τη σημασία του όρου "Φιλοξενία" και τη φιλοξενία της θεάς Αθηνάς από τον Τηλέμαχο (Ραψωδία α, 109- 173)
- Επισκεφθείτε την Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου , τον επίσημο ιστότοπο της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και τον επίσημο ιστότοπο του Δήμου της Αστυπάλαιας .
- Ταξιδέψτε στη Σαμαρίνα, ένα από τα ωραιότερα βλαχοχώρια της Ελλάδας αλλά και στα Ιωάννινα.
- Πληροφορίες για τις Λίμνες Πρέσπες και για τη Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου .
- Πληροφορίες για τον αγαπημένο ήρωα Αστερίξ .
- Μάθετε για το ... ράφτινγκ .
- Εντοπίστε τα σημαντικότερα σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα στον Διαδραστικό Πολιτιστικό Χάρτη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
- Ασκηθείτε στην περιγραφή και σύγκριση .
Σύνθεση με αχώριστα μόρια (προθηματοποίηση) [Πηγή: Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α', Β', Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ σσ. 160-161]
Τα αχώριστα μόρια ή προθήματα είναι λέξεις μονοσύλλαβες ή δισύλλαβες που δε χρησιμοποιούνται ποτέ μόνες τους. Οι περισσότερες από αυτές προέρχονται είτε από προθέσεις είτε από άκλιτες λέξεις της αρχαίας ελληνικής, ενώ λίγες σχηματίστηκαν τα νεότερα χρόνια.
Ορισμένα από τα πιο συνηθισμένα αχώριστα μόρια είναι τα εξής:
α) α- (αν-, ανα-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό στερητική σημασία, π.χ. αδύνατος (α + δυνατός), ανήλιος (αν + ήλιος), αναδουλειά (ανα + δουλειά).
β) ανα- (αν-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «επάνω», «πάλι», «πίσω», π.χ. ανασηκώνω (ανα + σηκώνω), αναγέννηση (ανα + γέννηση), αναρωτιέμαι (ανα + -ρωτιέμαι).
γ) απο- (απ-, αφ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία της «απομάκρυνσης», της «αφαίρεσης»,του «χρόνου» και άλλες σημασίες, π.χ. απόκοσμος (απο + κόσμος), αποδυναμώνω (απο + δυναμώνω), απόβραδο (απο + βράδυ).
δ) δια- (δι-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «ανάμεσα», «παντού» και άλλες σημασίες, π.χ. διατρέχω (δια + τρέχω), διασπορά (δια + σπορά), διέξοδος (δι + έξοδος).
ε) δυσ-: προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «δύσκολου», του «κακού», π.χ. δυσμορφία (δυσ+ μορφή), δύσκαμπτος (δυσ + καμπή).
στ) εν- (εμ-, εγ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «μέσα», π.χ. εντοιχίζω (εν + τοιχίζω),εμποτίζω (εμ + ποτίζω), εγκοπή (εγ + κοπή).
ζ) επι- (επ-, εφ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «επάνω» και άλλες σημασίες, π.χ. επιγραφή (επι + γραφή), επίγραμμα (επι + γράμμα), επέκταση (επ + έκταση), έφιππος (εφ + ίππος).
η) κατα- (κατ-, καθ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «κάτω», της «εναντίωσης», της «υπερβολής» και άλλες σημασίες, π.χ. κατάβαση (κατα + βάση), καταδιώκω (κατα + διώκω), καταγοητεύω (κατα + γοητεύω).
θ) ξε- (και ξ- πριν από φωνήεν): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «έξω», του «πολύ», της στέρησης, π.χ. ξεσπιτώνω (ξε + σπιτώνω), ξετρελαίνω (ξε + τρελαίνω), ξεπουλώ (ξε + πουλώ).
ι) παρα- (παρ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «ενώπιον», του «εναντίον», της απόκλισης από το νόημα του β΄ συνθετικού και άλλες σημασίες, π.χ. παρελαύνω (παρα + ελαύνω), παραβαίνω (παρα + βαίνω), παραγνωρίζω (παρα + γνωρίζω).
ια) συν- (συγ-, συλ-, συμ-, συρ-, συσ-, συ-, συνε-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «μαζί»,π.χ. συνεργασία (συν + εργασία), συγγενής (συγ + γένος), συρροή (συρ + ροή).
ιβ) υπο- (υπ-, υφ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «από κάτω» και του «μείον», π.χ. υποστήριξη (υπο + στήριξη), υπόταση (υπο + τάση).
"Θέρμος Αιτωλοακαρνανίας", 1921, Κωνσταντίνος Μαλέας, Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα - Ασκηθείτε στην παραγωγή και σύνθεση λέξεων στον ιστότοπο Ελληνικός Πολιτισμός:
- Διάκριση παράγωγων και σύνθετων λέξεων, εδώ
- Τα αχώριστα μόρια στα νέα ελληνικά- βρίσκω τις λέξεις, εδώ και εδώ.
- Θεωρία και Ασκήσεις για το υποκείμενο από τον Ελληνικό Πολιτισμό:
- Θεωρία και ασκήσεις στην παράγραφο και στα είδη της παραγράφου, εδώ.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)