![]() |
| Πηγή: Ελληνικός Πολιτισμός |

![]() |
| Πηγή: Ελληνικός Πολιτισμός |

Περίληψη: Το διήγημα αναφέρεται στις μεθόδους διδασκαλίας ενός νέου φιλολόγου σε ένα επαρχιακό γυμνάσιο. Ο φιλόλογος υιοθετεί έναν καινοτόμο για τα δεδομένα της εποχής τρόπο διδασκαλίας, αφού καλεί τους ίδιους τους μαθητές να συμβάλλουν στη διαδικασία του μαθήματος, καταθέτοντας όσα οι ίδιοι γνωρίζουν για τον πολιτισμό της περιοχής τους, Η προσέγγιση αυτή ενθουσιάζει τους μαθητές που βιώνουν ένα ευχάριστο μάθημα, αλλά και τους κατοίκους της περιοχής που αισθάνονται ότι ο φιλόλογος σέβεται τους ίδιους και τον τόπο τους. Ο αφηγητής ωστόσο, μαθητής στο σχολείο, δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του μαθήματος, καθώς δεν είναι ντόπιος. Αυτό τον οδηγεί στο να διαπράξει μια μικρή απάτη, που όμως γίνεται αντιληπτή. Το περιστατικό αυτό οδηγεί τον ώριμο πλέον αφηγητή να προβληματιστεί για τη σχέση του σχολείου με τον πολιτισμό.
Θεματικά κέντρα: α) η σημασία της παράδοσης σ’ έναν κόσμο που αλλάζει με γοργούς ρυθμούς, β) η αντίθεση επαρχίας και αστικών κέντρων όσον αφορά τη διατήρηση της παράδοσης, και γ) τα διαφορετικά μοντέλα διδασκαλία και ο ρόλος του εκπαιδευτικού.
Τα μοντέλα διδασκαλίας: Στο κείμενο παρουσιάζονται δύο μοντέλα διδασκαλίας. Το πρώτο εκπροσωπείται από τον φιλόλογο, ο οποίος δεν παρουσιάζεται σαν αυθεντία που τα γνωρίζει όλα αλλά και ο ίδιος μαθαίνει μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία και την αλληλεπίδραση με τα παιδιά του σχολείου. Σέβεται την προσωπικότητα των μαθητών του και τους ενθαρρύνει να ξεδιπλώσουν τις γνώσεις τους και να γίνουν ενεργά μέλη. Οι μαθητές αποβάλλουν το φόβο τους και αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες με την καθοδήγηση του δασκάλου τους, που τους συμβουλεύει και τους κατευθύνει στην ανακάλυψη της γνώσης, χωρίς να επιβάλλεται και χωρίς να προσβάλλει. Το δεύτερο μοντέλο ήταν αυτό που ξέραν οι μαθητές και το πλέον διαδεδομένο για την εποχή. Η καταπίεση, οι φωνές, ο φόβος των κακών βαθμών, η απόλυτη υποταγή και η απουσία οποιασδήποτε ενεργητικής συμμετοχής ήταν η καθημερινότητά τους. Οι μαθητές αντιλαμβάνονται την απόκτηση γνώσης μόνο μέσω της αποστήθισης χωρίς την ανάπτυξη κριτικής σκέψης.
Ο φιλόλογος: πρότυπο εκπαιδευτικού, δημιουργικός και ευρηματικός ενθαρρύνει με κάθε τρόπο τους μαθητές του. Αγαπητός σε όλους, κοινωνικός και εγκάρδιος, γνώστης και λάτρης του λαϊκού πολιτισμού εμφυσά τον ενθουσιασμό του σε μικρούς και μεγάλους. Υιοθετεί καινοτόμους τρόπους διδασκαλίας εμπλέκοντας τους μαθητές του σε κάθε βήμα της διαδικασίας λειτουργώντας υποστηρικτικά και συμβουλευτικά.
Ενότητες -πλαγιότιτλοι:
1. «Πρόπερσι που φοιτούσα… μας ταιριάζουν απόλυτα»: Η αγάπη του νέου φιλολόγου για τον λαϊκό πολιτισμό.
2. «Και σε λίγο καιρό … να τα διορθώσετε»: Η μέθοδος διδασκαλίας των δημοτικών τραγουδιών.
3. «Πάντως, η δική μου η θέση … αμέσως αμέσως»: Η μικρή απάτη του αφηγητή.
4. «Αλλά σε λίγο …όταν το ξαναπήρε»: Το πάθημα ενός δεύτερου μαθητή.
Αφήγηση/ αφηγητής: α’ πρόσωπη, ομοδιηγητικός
Γλώσσα: απλή, δημοτική με λέξεις της καθημερινότητας.
Ύφος: ζωντανό, παραστατικό / στοχαστικό.
Εκφραστικά μέσα:
Παρομοιώσεις: π.χ. σαν ένα θησαυρός
Μεταφορές: π.χ. ξέρανε τη ρίζα τους και τη φύτρα τους.
Επαναλήψεις: π.χ. ξέρετε αυτό, ξέρετε εκείνο, ξέρετε το άλλο.
ασύνδετα σχήματα: π.χ. έφερνε δίσκους ,μαγνητόφωνα, σλάιτς.
Ο
Γιώργος Ιωάννου - το πραγματικό του όνομα ήταν Σορολόπης και το άλλαξε
στα 1955 - γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε Φιλολογία. Δούλεψε ως
καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση και για κάποια χρόνια στο Υπουργείο Παιδείας.
![]() |
| Θεόφιλος, "Ερωτόκριτος και Αρετούσα |
![]() |
Ολόκληρο το ποιητικό κείμενο μπορείτε να το βρείτε στο
|
Ακούστε τον "Αποχαιρετισμό" με τη φωνή του Νίκου Ξυλούρη. Μουσικά αποσπάσματα από όλο το έργο, εδώ. Ηχητικά αποσπάσματα σε μουσική Νίκου Μαμαγκάκη θα βρείτε στην Ελληνική Μουσική Βιβλιοθήκη.
Θεατρικές παραστάσεις: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος,
Παράλληλα κείμενα: Να συγκρίνετε τη μάχη Αθηναίων- Βλάχων με τις παρακάτω μονομαχίες.
1) Ομήρου "Ιλιάδα" Η 206-315, Μονομαχία Αίαντα -Έκτορα [Αρχαία Ελληνικά (μτφρ), Ομηρικά Έπη, Β' Γυμνασίου].
2) Βιτσέντζος Κορνάρος, "Ερωτόκριτος", Μονομαχία Κρητικού- Καραμανίτη (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Α' Λυκείου).
Και αφού ολοκληρώσαμε την ενότητα, ας δούμε ποιους λόγους παρουσίασαν η Ανδρομάχη Κ., ο Βασίλης Αλ. και η Ευαγγελία Γκ. του Β1, για να μας πείσουν να επισκεφτούμε τον Τύρναβο. Εγώ πάντως ... πείστηκα.
Ανδρομάχη Κ.
Χρήσιμοι Ιστότοποι:
Ψυχική Υγεία: Ορισμός και Προάσπισή της
Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Παίδων και Εφήβων Λάρισας
Για περισσότερες πληροφορίες για τις αφηγηματικές τεχνικές επισκεφθείτε τη σελίδα του Ελληνικού Πολιτισμού, εδώ .
Για να εξασκηθείτε στις αφηγηματικές τεχνικές, εδώ .
Για να ακούσετε το προοίμιο, εδώ.
Ερμηνευτικές επισημάνσεις και αποσπάσματα από τη σχετική βιβλιογραφία μπορείτε να βρείτε στον πολύ ενδιαφέροντα ιστότοπο του Ελληνικού Πολιτισμού.
Ερωτήσεις κατανόησης της 1ης Ενότητας ... εδώ!
Περιηγηθείτε στις παρακάτω ιστοσελίδες και διαβάστε:
Βιογραφικό σημείωμα του Κώστα Ταχτσή, εδώ.
Θέμα: οι συμπεριφορές και οι αντιδράσεις (ατομικές και συλλογικές) των προσώπων απέναντι στο γεγονός του πολέμου.
Χρόνος: ξημέρωμα Δευτέρας 28ης Οκτωβρίου 1940 (κήρυξη του πολέμου από την Ιταλία).
Τόπος: το σπίτι της Νίνας (εκτός από την α’παράγραφο)
Πρόσωπα:
Νίνα (πρωταγωνιστικό πρόσωπο -λειτουργεί ως αφηγήτρια):Έκδηλο είναι το ενδιαφέρον και η αγάπη της για τον Αντώνη, όπως φαίνεται από τις αναφορές στην υγεία του. Με το άγγελμα του πολέμου αντιδρά σπασμωδικά, με πανικό, προσπαθεί ωστόσο να κρύψει το φόβο και την αγωνία της. Δραστηριοποιείται στα πλαίσια της οικογένειάς της είτε με ευαισθησία (στην περίπτωση της Μαριέττας) είτε με σκληρότητα (στην περίπτωση της κόρης της). Σταδιακά συμβιβάζεται και αποδέχεται τη νέα κατάσταση υποτασσόμενη στην κοινή μοίρα.
Αντώνης: σύζυγος της Νίνας. Αρχικά διατυπώνει φιλογερμανικές θέσεις, ωστόσο με την έναρξη πολέμου παρουσιάζει μια εντυπωσιακή μεταστροφή, γεμάτη πατριωτική έξαρση. Εκφράζει τη βεβαιότητά του για τη νίκη, ενώ εύχεται να ήταν νέος, για να έπαιρνε ενεργά μέρος στον πόλεμο. Η συζήτηση για την αγορά ραδιοφώνου εντάσσεται σ’ αυτήν την επιθυμία για συμμετοχή στα γεγονότα.
Μαριέττα: η υπηρέτρια της Νίνας, αντιδρά με κλάματα λόγω των αδερφών της.
Μαρία: κόρη της Νίνας- αντιδρά με αδιαφορία
Θόδωρος: γιος της Νίνας, αντιδρά μάλλον αψυχολόγητα, προφανώς εξαντλημένος από την βραδινή βάρδια στην εφημερίδα.
Εκάβη: η πεθερά της Νίνας (από τον τρίτο γάμο)αντιμετωπίζει την κατάσταση με ψυχραιμία και πραγματισμό. Η εμπειρία της την οδηγεί να αντιμετωπίζει με ελαφρότητα την κατάσταση.
Άκης: τομεάρχης της ΕΟΝ (μεταξική νεολαία), λειτουργεί με παιδικό ενθουσιασμό.
Αφήγηση: πρωτοπρόσωπη
Αφηγητής: ομοδιηγητικός (δραματοποιημένος), πρωταγωνιστής, αυτοβιογραφικός
Αφηγηματικός χρόνος: ευθύγραμμος
Θεματικές ενότητες:
1η : «Η Κασιμάτη…να μείνουμε ουδέτεροι»- Οι συζητήσεις και οι προβλέψεις για τον επερχόμενο πόλεμο
2η: «Μα κανένας μας…να φανταστώ το μέλλον»- η αναγγελία του πολέμου και οι αντιδράσεις της οικογένειας
3η: «Πάνω στην ώρα…για τίποτα»- Η αντίδραση της κυρά-Εκάβης
Γλώσσα -ύφος: απλή, με έντονη προφορικότητα, χιουμοριστικά στοιχεία, ιδιωτισμοί
Γιάννης Ρίτσος (1909-1990)
![]() |
| Πηγή χάρτη: Ελληνικός Πολιτισμός |
| Στρατιωτικές επιχειρήσεις Ιουστινιανού |