"Ζωή Χαμένη": Η ιστοσελίδα τιμά τα θύματα των Τεμπών και απεργεί

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 29: Οι βαλκανικοί πόλεμοι (1912-1913)

 

Ενότητα 29: Οι βαλκανικοί πόλεμοι (1912-1913) from mavraroda

Δείτε επίσης:

•  Τα έθνη της Βαλκανικής πολεμούν κατά της οθωμανικής αυτοκρατορίας
• Αντίπαλες στατιστικές για τη Μακεδονία 
• Το μέτωπο των Βαλκανικών πολέμων (φωτογραφικό αρχείο) 
• Ιστορικό φωτογραφικό υλικό από τους βαλκανικούς πολέμους 
• Συλλογή κειμηλίων Βαλκανικών πολέμων 
• Βαλκανικοί πόλεμοι 
• Οι Βαλκανικοί πόλεμοι (στα χρόνια του Βενιζέλου σ.41-44) 
• Βαλκανικοί πόλεμοι: Οι διεκδικήσεις και τα οφέλη των βαλκανικών κρατών 
• "Ο ελληνικός στρατός μπαίνει στη Θεσσαλονίκη" (ΕΡΤ, Το Πανόραμα του 20ου. αι.)  
• Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου (ΕΡΤ, Το Πανόραμα του 20ου.αι.)

 

5η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΙΡΗΝΗ -ΠΟΛΕΜΟΣ (Νεοελληνική Γλώσσα Γ' Γυμνασίου)

Πικάσο, «Γκερνίκα», 1937, λάδι σε μουσαμά, 3,5x7,8 μ., στο μουσείο Πράδο στη Μαδρίτη.

 

 

 

 

 

 

 Η «Γκερνίκα» του Πάμπλο Πικάσο είναι ένα έργο βασισμένο σε πραγματικό γεγονός, το βομβαρδισμό της ισπανικής πόλης Γκερνίκα από τους Γερμανούς το 1936, στον ισπανικό εμφύλιο. Σε ένα χώρο με λιτή χρωματική γκάμα (αποχρώσεις άσπρου, μαύρου και γκρι) βλέπουμε ένα συνονθύλευμα από ανθρώπους και ζώα που σπαράζουν από τη φρίκη της καταστροφής, του τρόμου και του θανάτου. Η σύνθεση βασίζεται στη συνεκτική λειτουργία ενός μεγάλου τριγώνου, σαν αέτωμα αρχαίου ναού. Στην κορυφή του βρίσκεται η λάμπα πετρελαίου που την προτείνει ένα χέρι σαν να θέλει να φωτίσει μέσα στο χάος. Αριστερά της κορυφής του υπάρχει μια τεράστια λάμπα (κατά μια ερμηνεία είναι η βόμβα και κατά άλλη το μάτι του θεού). Στο πρώτο επίπεδο βλέπουμε τον πεσμένο ήρωα, σαν κομμάτια σπασμένου αγάλματος, που ακόμα κρατάει το σπασμένο σπαθί του. Το κέντρο καταλαμβάνεται από ένα άλογο (ζώο του πολέμου), που, με τα δόντια και τη γλώσσα του βγαλμένα έξω, σφαδάζει από τον πόνο, καθώς ένα κοντάρι το έχει πληγώσει θανάσιμα στα πλευρά (ενδεχομένως συμβολίζει το βασανισμένο λαό). Αριστερά εικονίζεται ο ταύρος ακίνητος (κατά μια ερμηνεία είναι ο εχθρός, ο φασισμός, η αγριότητα, ο σκοταδισμός και κατά άλλη η ίδια η Ισπανία που επιβιώνει μετά από αυτή την τραγωδία). Η μάνα που καταρρακωμένη κλαίει κουβαλώντας το νεκρό παιδί της, η γυναίκα που με έντονο διασκελισμό έρχεται προς το κέντρο για να κλάψει το νεκρό πολεμιστή και η άλλη πίσω της που την έχουν τυλίξει οι φλόγες μέσα σε ένα σπίτι με ανοιχτό παράθυρο είναι στοιχεία της ίδιας αυτής τραγωδίας με το βλέμμα του καλλιτέχνη. Το έργο μπορεί να εξέφρασε ένα συγκεκριμένο γεγονός, γρήγορα όμως θεωρήθηκε ένας παγκόσμιος ύμνος ενάντια στη θηριωδία του πολέμου. Για το θέμα δείτε και τα παρακάτω:

Τι νομίζετε ότι εντείνει η οξύτητα του τριγώνου, στο οποίο δομείται η σύνθεση; Γιατί ο Πικάσο χρησιμοποιεί λιτή χρωματική γκάμα; Γιατί χρησιμοποιεί τις μορφές του ταύρου και του αλόγου; Γιατί τα μέρη του αλόγου έχουν αυτή τη διαφορετική υφή; Τι δείχνει το τεράστιο ανοιχτό χέρι με τις γραμμές του πεσμένου πολεμιστή; Γιατί η μάνα που κλαίει στρέφει το κεφάλι της στον ταύρο; Τι ήταν ο Μινώταυρος στην ελληνική μυθολογία;

 Επισκεφθείτε τους επίσημους ιστότοπους των Πολεμικών Μουσείων Θεσσαλονίκης και Αθηνών και του Μουσείου Βαλκανικών Πολέμων (ΤΟΨΙΝ).

• Δείτε το έργο του Πάμπλο Πικάσο "Ο Πόλεμος και η Ειρήνη" (1952)
• Τα αίτια, η έκρηξη και τα μέτωπα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου
• Τα αποτελέσματα του Β' Παγκοσμίου πολέμου και η ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών
• Η διεξαγωγή και η έκβαση του πολέμου (1914-1918)
• Τα εγκλήματα πολέμου κατά της ανθρωπότητας -Το ολοκαύτωμα
• Κράτος της Παλαιστίνης
• Διαβάστε το απόσπασμα  "Από δόξα και θάνατο" από το έργο της Μέλπως Αξιώτη "Εικοστός αιώνας",  το Α' Στάσιμο από την "Ελένη" του Ευριπίδη, τα "Ερημωμένα χωριά" του Γιάννη Ρίτσου, "Τα ζα" του Στράτη Μυριβήλη και "Το Άξιον Εστί -Τα Πάθη-Ε'" του Οδυσσέα Ελύτη.
• Αντιπολεμικά κείμενα και τραγούδια.
• Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος
• Διαβάστε για  τη βιογραφία και το καλλιτεχνικό έργο  του Πάμπλο Πικάσο αλλά και για τον πίνακά του  "Γκερνίκα" . Για την ερμηνεία και τον συμβολισμό των μορφών του, εδώ.

 

Κ.Π. Καβάφης, Στα 200 π.Χ.

  Όπως έχουμε πει πολλές φορές στην τάξη,  το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη είναι από τα πλέον μελετημένα. Στο διαδίκτυο θα βρείτε άφθονο υλικό, για να μελετήσετε το συγκεκριμένο ποίημα. Θα διαπιστώσετε ότι όλες οι αναλύσεις συγκλίνουν και, ίσως, μόνο το ύφος αλλάζει. Ενδεικτικά παραθέτω κάποιους ιστότοπους.

Φιλολογικά και όχι μόνο…

Φιλολογικά… και άλλα.

Ξεφτέρι

 

Για πιο … «ψαγμένες» αναλύσεις:

afterschool bar

Ο δικός μας Καβάφης

ΕΝΟΤΗΤΑ 28: Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πρωθυπουργός. Η βενιζελική πολιτική της περιόδου 1910-1912.

 

Ενότητα 28: Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πρωθυπουργός. Η βενιζελική πολιτική της περιόδου 1910-1912 from mavraroda

ΕΝΟΤΗΤΑ 27: Το κίνημα στο Γουδί (1909)

 

Ενότητα 27: Το κίνημα στο Γουδί (1909) from mavraroda

 Δείτε επίσης:

• Το κίνημα στο Γουδί, η "Αναγέννησις της Ελλάδος" 
• Το κίνημα στο Γουδί, 1909: Τα αιτήματα  
• Γουδί, 1909. Το Κίνημα 
• Κίνημα στο Γουδί 
• Αθήνα 1909. Το στρατιωτικόν κίνημα (ΕΡΤ, Το πανόραμα του 20ου αι.)
• 14 Σεπτεμβρίου. Το λαϊκό συλλαλητήριο (ΕΡΤ. Το πανόραμα του 20ου αι.)
• Ελευθέριος Βενιζέλος

II. ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ 1. Οι σταυροφορίες και η πρώτη άλωση της Πόλης

 

1.Οι σταυροφορίες και η πρώτη άλωση της Πόλης from mavraroda

  Διαβάστε: 1. Εισαγωγή στην ιστορία των Σταυροφοριών
<<Πάρτε το δρόμο που οδηγεί στον Πανάγιο Τάφο, αρπάξτε την άγια γη από αυτήν την πρόστυχη φυλή και υποτάξτε τη στη δική σας κυριαρχία. Τη γη αυτή τη <<ρέουσα γάλα και μέλι>> όπως λένε οι Γραφές, που δόθηκε από το Θεό στα τέκνα του Ισραήλ>>.

                                                                Πάπας Ουρβανός Β΄, Κλερμον, 1095

             Μετά τη νίκη τους στο Ματζικέρτ (1071) οι Τούρκοι προωθούνται νοτιότερα και καταλαμβάνουν την Ιερουσαλήμ, αποκόπτοντας τους προσκυνηματικούς  δρόμους προς  τους Αγίους Τόπους. Σε όλη την προηγούμενη περίοδο παρά την αραβική κατοχή, το προσκύνημα στους Αγίους Τόπους συνεχιζόταν κανονικά, κυρίως μέσω του χερσαίου δρόμου που περνούσε από τα Βαλκάνια και την Κων/πολη, γεγονός που έφερνε σε επαφή  τους Λατίνους με τους Βυζαντινούς.

Για περισσότερα: Βυζαντινών Ιστορικά

 2. Το παρασκήνιο της Δ΄Σταυροφορίας
To 1198 στον παπικό θρόνο ανέρχεται ο  Πάπας Ιννοκέντιος ο Γ΄.Είναι και φιλόδοξος και ρεαλιστής. Φιλοδoξεί να επιβάλλει τον έλεγχο της παπικής έδρας στους κοσμικούς ηγεμόνες. Ξέρει ότι πρέπει να χρησιμοποιήσει διπλωματία και πολιτική. Επειδή κατά την Γ΄ Σταυροφορία υπήρξε μεγάλη αντιπαλότητα μεταξύ των βασιλιάδων Αγγλίας  και Γαλλίας, αποφασίζει τώρα να απευθυνθεί σε ισχυρούς ευγενείς και όχι σε βασιλιάδες. Ιππότες από όλη τη Δυτική Ευρώπη με επικεφαλής τον κόμη Τιμπώ της Καμπανίας, τον Βαλδουίνο της Φλάνδρας συγκεντρώθηκαν και οργάνωσαν ένα καινούριο στρατηγικό σχέδιο: σκόπευαν να επιτεθούν στου Μουσουλμάνους από την Αίγυπτο. Καθένας από τους ευγενείς ακολουθούνταν από τον προσωπικό του στρατό. Έτσι η Δ Σταυροφορία διέθετε πολύ λιγότερους μη μάχιμους σε σχέση με τις προηγούμενες, επομένως μπορούσε να κινηθεί πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά.
Για περισσότερα: Βυζαντινών Ιστορικά

3. Η πρώτη πολιορκία της Πόλης από τους Σταυροφόρους-- Ιούλιος 1203
H θέα της Πόλης με τα ψηλά της τείχη, τα εντυπωσιακά κτίρια, τις εκκλησιές και τους τρούλους να στραφταλίζουν στο φως του ήλιου, εντυπωσίασε τους Σταυροφόρους. Ελάχιστοι είχαν ξαναδεί ένα τέτοιο τοπίο. Για τους περισσότερους η πόλη, έτσι όπως είχαν μάθει στις χώρες τους, ήταν ένας οικισμός με χαμηλα σπίτια και λασπωμένους δρόμους.
              H περιγραφή του αυτόπτη μάρτυρα Γοδεφρείδου Βιλλαρδουίνου είναι χαρακτηριστική : <<Τώρα μπορείτε να μάθετε πως κοίταζαν επίμονα την Κωνσταντινούπολη εκείνοι που δεν την είχαν δει ποτέ [αναφέρεται στην στιγμή όπου τα δυτικά στρατεύματα πρωτοαντίκρυσαν την Πόλη, 24 Ιουνίου 1203]. Γιατί δεν μπορούσαν καθόλου να σκεφτούν πως μπορεί να υπάρχει σε όλο τον κόσμο μια τόσο ΠΛΟΥΣΙΑ πόλη, όταν είδαν αυτά τα ψηλά της τείχη και τους ΠΛΟΥΣΙΟΥΣ πύργους κι αυτά τα ΠΛΟΥΣΙΑ παλάτια με τις ψηλές εκκλησίες, που ήταν τόσες πολλές που κανείς δεν θα το πίστευε αν δε το έβλεπε με τα μάτια του, και ακόμα το μήκος της πόλης που κυβερνούσε τις υπόλοιπες. Και μάθετε πως δεν υπήρξε άνθρωπος, άνθρωπος τόσο ασυγκίνητος, που να μην ανατριχιάσει. Κι αυτό δεν ήταν καθόλου περίεργο, γιατί ποτέ δεν ανέλαβαν άνθρωποι μια τόσο μεγάλη επιχείρηση από τότε που χτίστηκε ο κόσμος>>.
Για περισσότερα: Βυζαντινών Ιστορικά

4. Δ΄Σταυροφορία.. οι δραματικές εξελιξεις ως την τελική επίθεση... 
 Η λαϊκή οργή εναντίον των ξένων αλλά και των ανίκανων αυτοκρατόρων δεν αργεί να ξεσπάσει. Οι εξεγερμένοι καταλαμβάνουν την Αγιά Σοφιά και απαιτούν την εκλογή νέου αυτοκράτορα. Γρήγορα και βιαστικά ανακηρύσσεται από το λαό αυτοκράτορας ο Νικόλαος Κανναβός. Πανικόβλητος ο Αλέξιος Δ΄ θα αναζητήσει χείρα βοηθείας από τους Σταυροφόρους και θα τους υποσχεθεί την παραχώρηση του παλατιού των Βλαχερνών στο οποίο και διαμένει.
          Την ίδια στιγμή οι επαναστάτες επιχειρούν να πυρπολήσουν το στόλο των Βενετών. Σε μικρά πλοιάρια τοποθετούν εύφλεκτα υλικά και τα αφήνουν να κυλήσουν προς τα σκάφη των αντιπάλων τους. Η επιχείρηση δεν πετυχαίνει γιατί οι Βενετοί αντιλαμβάνονται το κίνδυνο και με δεξιοτεχνία τα στρέφουν προς τον Κεράτιο και παρασυρόμενα από το ρεύμα καίγονται αργά. Οι Σταυροφόροι κινητοποιούνται αναμένοντας επίθεση, η οποία όμως δε θα εκδηλωθεί.
Για περισσότερα: Βυζαντινών Ιστορικά

 5. Δ΄ Σταυροφορία (1204) -- H παράδοση και η λεηλασία 
Μια ομάδα ιερέων μαζί με μέλη της φρουράς των Βαράγγων διαπραγματεύονται με το Βονιφάτιο  Μονφερατικό την παράδοση της πόλης. Tα δυο παλάτια των Βλαχερνών και του Βουκολέοντα καταλαμβάνονται από το Βονιφάτιο και το Βαλδουίνο και η παράδοση και η συγκέντρωση των λάφυρων γίνεται με σχετική τάξη. Η Πόλη όμως παραδίδεται στις άγριες διαθέσεις των Σταυροφόρων...
             Η «βασιλίδα των πόλεων», απόρθητη από την εποχή της ίδρυσής της, υπoκύπτει για πρώτη φορά στον εχθρό. Φοβερές λεηλασίες και σφαγές ακολουθούν την άλωση της Πόλης. Kύριοι της Kωνσταντινούπολης οι σταυροφόροι και οι συνεργάτες τους Bενετοί, επιβάλλουν το δίκαιο του κατακτητή. Οι σφαγές και η λεηλασία των δημόσιων κτηρίων και των ιδιωτικών κατοικιών ξεπερνόυν κάθε προηγούμενο. Άπληστοι και ακόρεστοι οι ιππότες της Δύσης πέφτουν  πάνω στα θαυμαστά πλούτη και τους θησαυρούς που είχαν συγκεντρώσει αιώνες πολιτισμού στη Bασιλεύουσα Η λεηλασία και απογύμνωση της Κωνσταντινουπόλεως από όλα της τα πλούτη, δεν είχε όμοιο της. Όσοι τολμούν να αντισταθούν σφάζονταν επί τόπου. Δεν έμεινε παλάτι, αρχοντικό, εκκλησία, μεγάλη ή μικρή, μοναστήρι, χαμοκέλα, που να μην υποστεί  λεηλασία. Ιδίως τους προσελκύει ο μυθικός πλούτος της Αγίας Σοφίας.
Για περισσότερα: Βυζαντινών Ιστορικά

 Δείτε επίσης:

• Σταυροφορίες (Χάρτες) 
• Οι Σταυροφορίες 

ΕΝΟΤΗΤΑ 23: Η ελληνική οικονομία και κοινωνία κατά το 19ο αι.

 

Ενότητα 23: Η ελληνική οικονομία και κοινωνία κατά το 19ο αι. from mavraroda

 

Δείτε επίσης:

• Το λιμάνι του Πειραιά το 19ο αι. 
• "Η Αθηναϊκή τριλογία" 
• "Οι σκλάβοι του κάμπου" (Μηχανή του Χρόνου) 
• Τα μεταλλεία του Λαυρίου στους νεότερους χρόνους"(βίντεο) 
• "Οι συνθήκες στα μεταλλεία Λαυρίου" (Μηχανή του Χρόνου) 
• "Η  εξέγερση της Σερίφου" (Μηχανή του Χρόνου) 
• "Βρωμοέλληνες (Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα) 

  

«Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική …»: Το 1ο Γυμνάσιο Τυρνάβου (Αχιλλέας Τζάρτζανος) τιμά την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας (9 Φεβρουαρίου)

 Την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας τίμησε με εκδήλωσή του, την Τρίτη 11 Φεβρουαρίου, το 1^ο Γυμνάσιο Τυρνάβου (Αχιλλέας Τζάρτζανος). Ως ημερομηνία για τον εορτασμό έχει καθιερωθεί η 9^η Φεβρουαρίου, ημέρα θανάτου του εθνικού μας ποιητή, Διονύσιου Σολωμού, έχοντας ως   στόχο την ανάδειξη του θεμελιώδους ρόλου που διαδραμάτισε η ελληνική γλώσσα ανά τους αιώνες. Μαθητές και μαθήτριες της Γ’ τάξης αναφέρθηκαν στην πορεία της ελληνικής γλώσσας μέσα από τη διαχρονικότητά της και την ιστορικότητά της, επισημαίνοντας με έμφαση ότι είναι μια γλώσσα που μιλιέται αδιάλειπτα για σχεδόν 4000 χρόνια, με το  ελληνικό αλφάβητο να χρησιμοποιείται εδώ και 28 αιώνες. Με το πέρασμα των χρόνων η ελληνική γλώσσα άρχισε να επηρεάζει πολλές μείζονες και μη γλώσσες, κυρίως όσον αφορά τους τομείς της επιστήμης, της τέχνης, του θεάτρου, της φιλοσοφίας, της πολιτικής  και της ιατρικής, αλλά και η ίδια άρχισε να υιοθετεί λέξεις από τους λαούς που συναντούσε, διατηρώντας ωστόσο πάντα την ιδιαιτερότητά της και την αφομοιωτική της δύναμη. Ιδιαίτερη μνεία έγινε, τέλος, στους κινδύνους που αντιμετωπίζει σήμερα η ελληνική γλώσσα,  στον ρόλο που έχει το σχολείο αλλά  και στην υποχρέωση που έχουμε να τη διαφυλάξουμε για τις επόμενες γενιές.

Την εκδήλωση διάνθισαν ποιήματα με θέμα την ελληνική γλώσσα  και το θεατρικό δρώμενο «Το ταξίδι των λέξεων στον χρόνο …» της φιλολόγου Αναστασίας Πιτένη του 1^ου Γυμνασίου Κοζάνης (Βαλταδώρειο), την οποία και ευχαριστούμε θερμά για την ευγενική παραχώρηση του κειμένου. Τη δράση συντόνισαν οι φιλόλογοι Κατερίνα Χιωτέρη, Θέλμα Ταμπαθάνη (υποδιευθύντρια) και Σοφία Πλασταρά.

 

 

 

Ενότητα 22: Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων

 

Ενότητα 22: Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων from mavraroda

Δείτε επίσης:

•  Το ανατολικό Ζήτημα 
• Ο Μακεδονικός Αγώνας 

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 21: Το κρητικό ζήτημα (1821-1905)

 

Ενότητα 21: Το κρητικό ζήτημα (1821-1905) from mavraroda

 Δείτε επίσης:

• Η Κρητική Επανάσταση του 1866-1869 
• Η επίσημη προκήρυξη του Γενικού Διοικητή της Κρήτης με την οποία παραχωρείται γενική αμνηστία στους επαναστάτες, 12 Δεκεμβρίου 1878 
• Η Κρητική Πολιτεία του Ελευθερίου Βενιζέλου

3. Η ενετική οικονομική διείσδυση και το Σχίσμα των Εκκλησιών

 

3. Η ενετική οικονομική διείσδυση και το σχίσμα των εκκλησιών from mavraroda

Δείτε επίσης:

• Βυζαντινά χρυσόβουλα 
• Ανάγνωση ιστορικής πηγής: Χρυσόβουλο Αλέξιου Γ' Κομνηνού 
• Ιταλοί έμποροι: Εμπορικοί σταθμοί
• Χρονολόγιο εξελίξεων προς το "Σχίσμα" του 1054
• Πατριάρχης - Πάπας (Οι θεσμοί)
• Το Σχίσμα των Πατριαρχείων Κωνσταντινούπολης και Ρώμης
   

 

Κ. Π. Καβάφης, Όσο μπορείς (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Γυμνασίου)

 Το ποίημα γράφτηκε το 1913 και ανήκει στην κατηγορία των διδακτικών-παραινετικών ποιημάτων του Καβάφη. Σε αυτά ο ποιητής απευθύνεται σε β΄ πρόσωπο σε νοερό αποδέκτη, υποδεικνύοντάς του με τις παραινέσεις του μια ηθική στάση ζωής. Υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο ο ποιητής να απευθύνεται στον ίδιο τον εαυτό του (αποστροφή εις εαυτόν).

ΕΝΟΤΗΤΕΣ – ΔΟΜΗ  

1^η (α΄ στροφή):  Παραινέσεις (= συμβουλές) για τη διαφύλαξη της αξιοπρέπειας του ανθρώπου 

2^η (β΄ στροφή):  Τρόποι εξευτελισμού του ανθρώπου και τελικό αποτέλεσμα

Οι δύο ενότητες συνδέονται μεταξύ τους με την επανάληψη της «μην την εξευτελίζεις» Όλες οι παραινέσεις του ποιητή είναι διατυπωμένες αρνητικά.

ΙΔΕΕΣ – ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

Η προσωπική ελευθερία και η αξιοπρέπεια του ανθρώπου

Ο Καβάφης στο παραινετικό αυτό ποίημα προτείνει έναν κώδικα συμπεριφοράς στην ατομική και κοινωνική ζωή. Συμβουλεύει τον νοερό αποδέκτη του ποιήματος να διασφαλίσει την προσωπική του ελευθερία και να υπερασπιστεί την αξιοπρέπειά του μέσα στην κοινωνική ζωή, όσο αυτό είναι δυνατό («όσο μπορείς»). Ο ποιητής γνωρίζει ότι ο πλήρης έλεγχος της προσωπικής ελευθερίας του ανθρώπου, μέσα στην καθημερινή «συνάφεια» και «στις κινήσεις και ομιλίες», που απαιτεί η κοινωνική ζωή, είναι μάλλον ανέφικτος (=ακατόρθωτος). Ωστόσο, στο μέτρο του δυνατού, ο άνθρωπος πρέπει να αγωνιστεί για να προφυλάξει τον εαυτό του από

-          τη μαζοποίηση (το να αφομοιωθεί δηλαδή από το πλήθος και να έχει την ψυχολογία της μάζας)

-          την αλλοτρίωση (το να αποξενωθεί από τον βαθύτερο εαυτό του, τις ανάγκες του και τις ιδέες του)

-          τον συμβιβασμό και την υποταγή στον συρμό και στη μόδα της εποχής

-          το ανούσιο των ρηχών και επιφανειακών κοινωνικών σχέσεων και συναναστροφών

-          το φαίνεσθαι. Να προσπαθεί να «είναι» και όχι να «φαίνεται». Να έχει σχέσεις ουσιαστικές και όχι επιφανειακές.

-          τη χωρίς μέτρο διασκέδαση που είναι φυγή από την πραγματικότητα και τα προβλήματά του και δεν προσφέρει ουσιαστική διέξοδο

Για να το καταφέρει αυτό πρέπει να καλλιεργηθεί πνευματικά και να ενδυναμωθεί ψυχικά.

Κίνδυνος: Η ξένη και φορτική ζωή του αλλοτριωμένου ανθρώπου (τελευταίος στίχος)

Ο ποιητής προειδοποιεί τον νέο της εποχής του (είναι όμως εξαιρετικά επίκαιρο και στην εποχή μας), αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό, για τον κίνδυνο να νιώσει τη ζωή του «ξένη» και «φορτική» (αποξένωση, απέχθεια). Περιγράφει στην ουσία τον αλλοτριωμένο άνθρωπο, ο οποίος αισθάνεται ξένος προς τον εαυτό του και το περιβάλλον του. Η συμμόρφωση του ανθρώπου σε ξένες αξίες και ανούσιες σχέσεις, οι οποίες προσωρινά μόνο είναι ευχάριστες, στο τέλος όμως καταντούν ανυπόφορες και έχουν ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση από την προσωπική αλήθεια του καθενός. Ο Καβάφης μέσα από το παραινετικό του ποίημα συμβουλεύει τον αποδέκτη του να διατηρεί όσο μπορεί τα προσωπικά του πιστεύω και την προσωπική του στάση ζωής, να μπορεί να αναγνωρίζει τις δικές του ανάγκες και επιθυμίες του. Μόνο τότε θα είναι αξιοπρεπής,  ολοκληρωμένος, αυθεντικός-αληθινός ως προς τον εαυτό του και με εσωτερική ισορροπία.

Οι κοινωνικές εκδηλώσεις που ευτελίζουν τη ζωή  του ανθρώπου.

Ο άνθρωπος ευτελίζει τη ζωή του όταν επιτρέπει στον εαυτό του να γίνει ένα με τη μάζα, όταν δημιουργεί ρηχές κοινωνικές σχέσεις και συναναστροφές και εκθέτει τον εαυτό του σε ανούσιες κοινωνικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται μόνο για το «φαίνεσθαι». Οι χωρίς μέτρο διασκεδάσεις και συναναστροφές, η υποταγή στις επιταγές της μόδας, οι ανούσιες επαφές αλλοτριώνουν και καταντούν ευτελή και ξένη τη ζωή μας.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Μετρική

Το ποίημα χωρίζεται σε δύο ισόστιχες (= με ίσους στίχους) στροφές.

Η καθεμιά αποτελείται από 5 ιαμβικούς ανισοσύλλαβους (= με διαφορετικό αριθμό συλλαβών) στίχους.

Παρατηρούνται αρκετοί διασκελισμοί (= όταν το νόημα ενός στίχου συνεχίζεται στον επόμενο στίχο)

Σχήματα λόγου

Απουσιάζουν τα πολλά καλολογικά στοιχεία. Υπάρχουν λίγα και με καίρια λειτουργία:

Προσωποποίηση: «Μην την εξευτελίζεις... εκθέτοντάς την».

Παρομοίωση: «σα μια ξένη φορτική»

Επαναλήψεις: «μη την εξευτελίζεις»

Λίγα προσδιοριστικά επίθετα: «πολλή», «πολλές», «καθημερινή», «ξένη, φορτική».

Γλώσσα

Η γλώσσα του Καβάφη είναι ιδιότυπη. Απλή, εκφραστική δημοτική, με ορισμένες ιδιαιτερότητες του Κωνσταντινουπολίτικου ιδιώματος (πχ «πηαίνοντάς την», «στες»). 

Είναι η ομιλούμενη από την ελληνική παροικία στην Αλεξάνδρεια γλώσσα, δηλαδή δημοτική,

Ύφος

Το ύφος του είναι λιτό, περιεκτικό, καθημερινό, αντιποιητικό, σχεδόν πεζολογικό: Χαρακτηρίζεται από λιτότητα εκφραστικών μέσων (έλλειψη περίτεχνων σχημάτων λόγου), πυκνότητα νοημάτων, ρεαλισμό, έλλειψη ρητορισμού και στόμφου. Τόνος διδακτικός, εξομολογητικός. 

Η λειτουργία των μετοχών

Βασικά δομικά στοιχεία του ποιήματος αποτελούν οι τρεις ενεργητικές τροπικές μετοχές: «πηαίνοντας», «γυρίζοντας», «εκθέτοντας». 

Από άποψη γραμματικής λειτουργίας, με τις τρεις μετοχές υπογραμμίζεται η προσωπική ευθύνη του αποδέκτη των παραινέσεων. Η ενεργητική φωνή των ρημάτων αναδεικνύει το υποκείμενο του ρήματος ή της μετοχής και τονίζει την πράξη, τη δράση του. Στο σημασιολογικό επίπεδο, οι τρεις μετοχές είναι τροπικές, υποδηλώνοντας τον τρόπο με τον οποίο η ζωή οδηγείται στην ανοησία των καθημερινών σχέσεων και γίνεται ξένη και φορτική.

Χαρακτηριστικά του Καβάφη στο ποίημα

-          διδακτικός τόνος

-          στοχαστική – φιλοσοφική διάθεση

-          υπαινικτική θεατρικότητα (μιλά σε νοερό αποδέκτη ή απευθύνεται στον εαυτό του)

-          ποίηση αντι-λυρική και πεζολογική

-          γλωσσική ακρίβεια

Παραδοσιακά στοιχεία του ποιήματος

Το ποίημα έχει σταθερό μέτρο (ιαμβικό)

Στοιχεία νεωτερικότητας του ποιήματος

Ως προς τη μορφή του:

Δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία

Λόγος (γλώσσα) λιτός, καθημερινός, πεζολογικός 

Δεν χρησιμοποιούνται εξεζητημένα εκφραστικά μέσα

Δείτε επίσης:

Εργογραφία

«Όσο μπορείς»: απαγγελία Στέφανου Στρατηγού

Πηγή: http://users.sch.gr/ (αρχείο word)