Άντον Τσέχωφ, Ο Βάνκας

 

Άντον Τσέχωφ (1860-1904)

Περίληψη: Ο Βάνκας είναι ένα εννιάχρονο ορφανό αγόρι που εργάζεται σε ένα τσαγκαράδικο στη
Μόσχα. Την παραμονή των Χριστουγέννων αποφασίζει να γράψει μια επιστολή στον παππού του που ζει στο χωριό , που είναι και ο μοναδικός του συγγενής. Στην επιστολή του περιγράφει τις σκληρές συνθήκες κάτω από τις οποίες ζει και την κακομεταχείριση που του επιφυλάσσουν τα αφεντικά του. Αναθυμάται με νοσταλγία όλες τις ευτυχισμένες στιγμές που έζησε στο χωριό και εκλιπαρεί τον παππού του να τον πάρει κοντά του, γιατί δεν αντέχει πλέον. Τέλος, ο Βάνκας ταχυδρομεί την επιστολή, χωρίς όμως να γράψει διεύθυνση. Ονειρεύεται ωστόσο τη στιγμή που ο παππούς του θα διαβάσει το γράμμα και ο ίδιος θα γυρίσει στο χωριό.

Ο Βάνκας: από μικρός στην ορφάνια, αναγκάζεται να αφήσει το χωριό του και τον πολυαγαπημένο του παππού και να αναζητήσει μια καλύτερη τύχη στη Μόσχα. Εκεί όμως το μόνο που γνωρίζει από τα αφεντικά του είναι η κακομεταχείριση, η φτώχεια και οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης. Ο φόβος και η απελπισία τον αναγκάζουν να στραφεί για βοήθεια στον παππού του, σαν τη μοναδική σανίδα σωτηρίας. Η μεγάλη πόλη τού φαίνεται παράξενη σε σχέση με αυτά που ήξερε στο χωριό του. Αναφέρεται με αγάπη, σεβασμό και τρυφερότητα στα πρόσωπα που  τον περιέβαλλαν στο χωριό, γεγονός που δείχνει την ευγένεια και την αγνότητα της ψυχής του. Η επιστολή δείχνει την αποφασιστικότητα του Βάνκα να αλλάξει τη ζωή του, ενώ η παράλειψη της διεύθυνσης μαρτυρά την παιδική αθωότητα.

Ο παππούς Κωσταντής Μακάριτς: ένας απλός άνθρωπος του λαού, τρυφερός, ευγενής, κοινωνικός και καλοσυνάτος.  Φέρεται με αγάπη στο εγγόνι του, όπως φαίνεται από τα αισθήματα που τρέφει ο Βάνκας γι’ αυτόν.

Τα αφεντικά του Βάνκα: χρησιμοποιούν την κοινωνική και οικονομική τους δύναμη για να εκμεταλλευθούν και να ταπεινώσουν τους αδύναμους, όπως είναι ο Βάνκας. Η βαναυσότητά τους φανερώνεται από τη συμπεριφορά τους σε ένα μικρό παιδί, ενώ το εικονοστάσι στο τσαγκαράδικο μαρτυρά την υποκρισία τους, αφού μέσα τους δεν υπάρχει σταλιά χριστιανικής αγάπης.

Ενότητες -Πλαγιότιτλοι:

1.      «Ο Βάνκας Ζούκοφ … εσύ μου απόμεινες»: Η επιστολή του Βάνκα στον παππού την παραμονή των Χριστουγέννων.

2.      «Ο Βάνκας κοίταξε …για τις γιορτές»: Η νοσταλγία για τις ευτυχισμένες μέρες στο χωριό.

3.      Ο Βάνκας αναστέναξε  … παππού, έλα.»: Η περιγραφή της ζωής στη Μόσχα και οι αναμνήσεις με τον παππού και την Όλγα.

4.      «Ο Βάνκας δίπλωσε …κουνώντας την ουρά του…»: Η ταχυδρόμηση της επιστολής και η μάταιη ελπίδα.

 

·         Αφήγηση/αφηγητής: γ’ πρόσωπη, μηδενική εστίαση/ετεροδιηγητικός, παντογνώστης/ στην επιστολή: πρωταγωνιστής.

·         Αφηγηματικός χρόνος: κινείται σε δύο επίπεδα, το παρόν (μέσω της επιστολής) και το παρελθόν (αναδρομική αφήγηση)

·         Αφηγηματικές τεχνικές: αφήγηση, περιγραφή, ευθύς λόγος π.χ. «-Θα πάρετε λίγη πρέζα;».

 

Εκφραστικά μέσα (ενδεικτικά):

·         Εικόνες πχ. «Πολλές φορές … πισινά του πόδια»

·         Μεταφορές π.χ. «…να λευτερώσει το λαιμό του από έναν κόμπο που τον έπνιγε»

·         Παρομοίωση:  «έτσι που νομίζεις πως τον σφουγγάρισαν και τον έτριξαν με χιόνι για τις γιορτές»

·         Προσωποποιήσεις π.χ. «αστέρια που λαμπυρίζουν χαρούμενα».

·         Ασύνδετα σχήματα π.χ. «Το πρωί ξεροκόμματο, το μεσημέρι κουρκούτι, το βράδυ πάλι ξεροκόμματο»

·         Επαναλήψεις π.χ. «Αγαπημένε μου παππού»