Κυριακή 14 Απριλίου 2013

ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΕΘΙΜΑ




ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΕΘΙΜΑ
Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
ΥΔΩΡ: Σημάδια του νερού στον τόπο και στο χρόνο

  Ζωή Γαζή , Μαργαρίτα Κρανιώτη

To έθιμο του κλήδονα



Την παραμονή του Αη-Γιαννιού, οι ανύπανδρες κοπέλες μαζεύονται σε ένα σπίτι του χωριού, όπου αναθέτουν σε κάποιο μέλος της συντροφιάς, συνήθως σε μια «Μαρία» ,της οποίας και οι δύο γονείς είναι εν ζωή, να φέρει από το πηγάδι το «αμίλητο νερό». Επιστρέφοντας στο σπίτι, το νερό αδειάζεται σε πήλινο δοχείο, στο οποίο η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα αντικείμενο. Στη συνέχεια, το δοχείο σκεπάζεται με ύφασμα και τοποθετείται σε ανοιχτό χώρο. Εκεί παραμένει όλη τη νύχτα . Tη νύχτα  θα  δουν  στα όνειρα τους το μελλοντικό τους σύζυγο.
Ανήμερα του Αϊ-Γιαννιού, η νεαρή της προηγουμένης φέρνει μέσα το αγγείο. Το απόγευμα, συναντιούνται πάλι. Αυτήν τη φορά όμως μπορούν να συμμετέχουν και παντρεμένες γυναίκες. Καθισμένη στο κέντρο της συντροφιάς, η «Μαρία» ανοίγει τον κλήδονα, ανασύρει ένα-ένα από το αγγείο τα αντικείμενα, που αντιστοιχούν στο «ριζικό» κάθε κοπέλας, απαγγέλλοντας ταυτόχρονα δίστιχα. Το δίστιχο που αντιστοιχεί στο αντικείμενο της κάθε κοπέλας προμηνύει το μέλλον της.
Κάθε κοπέλα γεμίζει το στόμα της με αμίλητο νερό και στέκεται μπροστά σε ανοιχτό παράθυρο, μέχρι να  ακούσει το πρώτο ανδρικό όνομα. Αυτό θα είναι και το όνομα του άνδρα που θα παντρευτεί .

Το τάισμα της βρύσης
 

    Στα χωριά της Κεντρικής Ελλάδας τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων γίνεται το λεγόμενο "τάισμα" της βρύσης. Οι κοπέλες του χωριού πηγαίνουν τα μεσάνυχτα ή προς τα χαράματα στις βρύσες του χωριού και τις αλείφουν με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να σταθεί και η ζωή τους παίρνοντας έτσι το "αμίλητο" νερό.
     Για την καλή σοδειά έφερναν στη βρύση βούτυρο, τυρί, ή ψημένο σιτάρι ή κλαδί ελιάς, ή όσπρια και φρόντιζαν να πάνε από τις πρώτες, γιατί, όπως έλεγαν, όποια θα πήγαινε πρώτη στη βρύση, αυτή θα στεκόταν και η πιο τυχερή ολόκληρο το χρόνο.  Οι γυναίκες, επιστρέφοντας στο σπίτι, έφερναν το καινούργιο νερό, αφού είχαν αδειάσει τις βαρέλες από το παλιό. Συνήθως αυτή η διαδικασία της μετάβασης και της επιστροφής στη βρύση, γινόταν σιωπηλά- για αυτό ονομάστηκε αμίλητο νερό.
Οι γυναίκες φρόντιζαν να μη μιλήσει η μια στην άλλη, αν και πολλές φορές ,ήταν αφορμή να μην μπορούν να κρατήσουν τα γέλια τους. Με το αμίλητο αυτό νερό ραντίζουν τα σπίτια.


Το έθιμο της μπαρμπαρούσας

    Στο Πέτα της Άρτας, τους καλοκαιρινούς μήνες που δεν έβρεχε, κινδύνευαν να καταστραφούν οι σοδειές και τα δέντρα. Γι’ αυτό οι άνθρωποι σκαρφίζονταν ένα αστείο έθιμο για να συγκινήσουν το Θεό να στείλει βροχή.
    Ένας άνθρωπος ντυνόταν με πρασινάδες από ψάθες και ότι άλλο διαθέτει η φύση. Μετά τον έδεναν με ένα σχοινί και τον γύριζαν στις γειτονιές του χωριού. Οι χωριανοί τον ακολουθούσαν με κανάτια νερό, τα οποία κατά διαστήματα άδειαζαν επάνω του. Το ίδιο έκαναν και οι νοικοκυρές όταν περνούσε έξω από τα σπίτια τους. Το νερό που έριχναν συμβόλιζε το νερό της βροχής που θα έπεφτε για να ποτίσει τα δέντρα και τις καλλιέργειες . Μερικοί γελούσαν με αυτό το θέαμα αλλά «αυτός» πίστευε πως έκανε έργο σωτήριο.

Η περπερούνα

Η Περπερούνα είναι ένα πανελλήνιο και πανάρχαιο έθιμο για την αναβροχιά.
Όταν δεν έβρεχε σε διάφορες περιοχές της χώρας μας  και κινδύνευαν να χαθούν οι σοδειές από την ξηρασία, οι κάτοικοι ή θα πήγαιναν στην εκκλησιά να κάνουν παράκληση ή  θα έκαναν μια «Περπερούνα».
Μαζεύονταν λοιπόν οι κοπέλες  έντυναν ένα μικρό  κορίτσι με....
ένα άσπρο φόρεμα και το στόλιζαν με πρασινάδες και αγριόχορτα. Έπαιρναν και ένα δυο δοχεία με νερό και μια φούντα από χορτάρια και γυρνούσαν στο χωριό τραγουδώντας :
 Όποιον συναντούσαν στο δρόμο τον ράντιζαν με το νερό και του τραγουδούσαν. Σε κάθε σπίτι που έφταναν, έβγαινε η νοικοκυρά και έβρεχε τα χόρτα της Πιρπιρούνας. Τινάζονταν η Πιρπιρούνα και έπεφταν οι σταγόνες στο έδαφος όπως η βροχή.
Μετά η κάθε νοικοκυρά τους έδινε  κεράσματα ή χρήματα.



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.