ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

                                 

ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

ΥΔΩΡ: Το νερό στον τόπο και το χρόνο

1.   Νερό και Ορθοδοξία

·      Βάπτιση

·      Αγιασμός

·      Θεοφάνεια

·      Λιτανεία για ανομβρία

·      ΒΑΠΤΙΣΗ

Βάπτισμα ονομάζεται ένα από τα επτά τελετουργικά μυστήρια των Χριστιανικών εκκλησιών με χρήση νερού ως συμβόλου εξαγνισμού, που σηματοδοτεί την εισαγωγή του πιστού στο σώμα της εκκλησίας. Η λέξη βάπτισμα προέρχεται από το ρήμα  βαπτίζω που σημαίνει «βυθίζω συχνά ,βουτάω ».Το βάπτισμα αρχικά γινόταν σε ανοιχτούς φυσικούς χώρους με τρεχούμενο νερό όπως οι λίμνες και τα ποτάμια ή άλλους ειδικούς χώρους, τα λεγόμενα βαφτιστήρια. Με το πέρασμα του χρόνου η τελετή λάβαινε χώρα στους ναούς. Ο Ιουστίνος αναφέρει στο βάπτισμα ευχές για καθαγιασμό του νερού και εξορκιστηκές ευχές, ενώ προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να ερμηνευτεί και η νηστεία προ του βαπτίσματος. Η προοδευτική ανάπτυξη της διδασκαλίας της εκκλησίας επέφερε αλλαγές και στη κατήχηση των βαπτιζομένων. Η κατήχηση αυξήθηκε ενώ στην ανατολή δημιουργήθηκαν δύο σώματα.

·      ΑΓΙΑΣΜΟΣ

 Αγιασμός ονομάζεται η ιεροτελεστία της Ορθόδοξης Εκκλησίας σε ανάμνηση της βάπτισης του Χριστού,

αλλά και το αγιασμένο νερό. Αγιασμός αποκαλείται η ιδιαίτερη, έκτακτη ακολουθία της Ορθόδοξης Εκκλησίας που υπενθυμίζει τη Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό και κατά την οποία ο ιερέας καθαγιάζει το νερό με ευχές, επίκληση του Αγίου Πνεύματος και τριπλή εμβάπτιση του Τιμίου Σταυρού μέσα στο νερό. Δεν είναι γνωστό πότε και γιατί καθιερώθηκε ο αγιασμός των υδάτων αφού στην Καινή Διαθήκη δεν εμφανίζεται τέτοια διαδικασία με τη σημερινή έκταση και υπόσταση, θεωρείται ότι αυτό έγινε τα πρώτα χριστιανικά χρόνια και πάντως πριν από τον 4ο αιώνα μ.Χ.

·      ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ

Τα Θεοφάνια (ή Θεοφάνεια) είναι μεγάλη ετήσια χριστιανική εορτή της ανάμνησης της Βάπτισης του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή. Εορτάζεται στις 6 Ιανουαρίου και είναι η τρίτη και τελευταία εορτή του Δωδεκαημέρου (εορτών των Χριστουγέννων). Το όνομα προκύπτει από την φανέρωση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας που συνέβη σύμφωνα με τρεις σχετικές ευαγγελικές περικοπές.

·      Λιτανεία για ανομβρία

Όταν η ξηρασία εξακολουθούσε και τα σπαρτά κινδύνευαν να καταστραφούν τότε ο κόσμος κατέφευγε στη λιτανεία . Ο παπάς του χωριού ειδοποιούσε τους κατοίκους από την προηγούμενη μέρα και συγκεντρωνόταν όλοι , μικροί και μεγάλοι , στην εκκλησία . Τις πρώτες απογευματινές  ώρες ο παπάς λαμπροφορεμένος με τα ιερά άμφια και κρατώντας την εικόνα της Παναγίας στο χέρι προπορεύονταν απευθύνοντας ικετήριες παρακλητικές ευχές και δεήσεις στο πανάγαθο θεό για την ανομβρία. Η λιτανεία έκανε  το γύρο του χωριού , περνώντας από τα εξωκκλήσια και όταν συμπληρώνονταν ο κύκλος στο τελευταίο εξωκκλήσι ασπάζονταν όλοι την εικόνα της Παναγιάς με ευλάβεια και πίστη και την τοποθετούσαν στο εικονοστάσι της. Η ευλογία του θεού δεν αργούσε να φανεί . Ο ουρανός άνοιγε και τα σπαρτά αναζωογονούνταν.

2.Νερό και θρησκεύματα

Το νερό στο Χριστιανισμό: Το καθαρό και διάφανο νερό συνδέθηκε στενά με τη λατρεία του χριστιανισμού. 
Είναι ο αγιασμός που φυλάμε δίπλα στο εικονοστάσι. Με αυτό μας ραντίζει ο ιερέας στην αρχή κάθε μήνα, στην αρχή της σχολικής χρονιάς και σε κάθε καινούριο ξεκίνημα στη ζωή μας. Ακόμα είναι το νερό του Ιορδάνη, όπου βαπτίστηκε ο Χριστός από τον Ιωάννη το Βαπτιστή, αλλά και το νερό της κολυμπήθρας, που ξεπλένει κάθε νέο χριστιανό από το προπατορικό αμάρτημα. Στην ορθόδοξη εκκλησία , στη γιορτή των Φώτων,  το νερό παίζει τον πρωταρχικό ρόλο στην τελετή αγιασμού των υδάτων που γίνεται σε όλους τους ναούς. Επίσης μετά την ταφή του νεκρού, όσοι παρευρίσκονται πλένουν τα χέρια τους σε ένδειξη εξαγνισμού.

Στον Ισλαμισμό: Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται 5 φορές την ημέρα στραμμένοι προς τη Μέκκα. Πριν από κάθε προσευχή, πλένουν τα χέρια, τα πόδια, τα αυτιά και το στόμα τους  και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή.

Στον Ινδουισμό: Οι ινδουιστές θεωρούν τα νερά του Γάγγη ιερά και μπαίνουν σε αυτά για να θεραπευτούν. Στις όχθες του υπάρχουν ιερές πόλεις όπου οι πιστοί πάνε να προσκυνήσουν. Οι προσκυνητές χύνουν επίσης νερό μέσα στο Γάγγη ως προσφορά στους θεούς τους. Οι ινδουιστές το μήνα Φεβρουάριο ή Μάρτιο γιορτάζουν την επιστροφή της άνοιξης. Τότε βγαίνουν στους δρόμους, ανάβουν φωτιές και ραντίζουν ο ένας τον άλλο με σκόνες ή χρωματισμένο νερό.

Εργασία των μαθητριών: Ζήκου Κωνσταντίνας, Γεωργιάδου Σοφίας