1η Ενότητα: "Από τον τόπο μου σε όλη την Ελλάδα" (Νεοελληνική Γλώσσα Β' Γυμνασίου)

 

• Περιβαλλοντικός Χάρτης της Ελλάδας.
• Δείτε τα περιβαλλοντικά προγράμματα του 1ου Γυμνασίου Κοζάνης (Βαλταδώρειο): "Εξερευνητές στο Δάσος", "Φύλλο Φίλος μας οδηγεί - Εκπαιδευτικό Orienneering", "Ποτάμια που χωρίζουν -Γεφύρια που ενώνουν", "Ύδωρ: Σημάδια του νερού στον τόπο και στο χρόνο".
  
• Επισκεφθείτε την επίσημη ιστοσελίδα του ΚΠΕ Καστοριάς, για να μελετήσετε το  υλικό του
  εκπαιδευτικού προγράμματος  "Το δάσος" καθώς και την ιστοσελίδα του επίσημου φορέα διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς - Λευκίμης - Σουφλίου.
• Πληροφορίες για το Φαράγγι του Βίκου .

  

  "Γέφυρα της Ζαχλορούς", 1950, Γιάννης Σπυρόπουλος, Ιδιωτική Συλλογή, Αθήνα

• Πληροφορίες για την Ιθάκη  .
• Διαβάστε (και ακούστε σε απαγγελία Πέτρου Φυσσούν) το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη "Ο γυρισμός του ξενιτεμένου".
• Διαβάστε την περίληψη και την ανάλυση των αποσπασμάτων της Ραψωδίας ω από τα Ομηρικά Έπη, Οδύσσεια (Α' Γυμνασίου).
• Αφού διαβάσετε τα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη, «Πίνοντας ήλιο κορινθιακό» και «Ο Ήλιος ο ηλιάτορας (απόσπασμα)», του Γιώργου Σεφέρη, «[Ο τόπος μας είναι κλειστός]», του Γιώργου Σαραντάρη, «[Εμείς οι Έλληνες]» και του Γιάννη Ρίτσου, «Ο τόπος μας», να καταγράψετε τα στοιχεία του τοπίου της ελληνικής φύσης που διαμόρφωσαν την ιδιαιτερότητα του ελληνικού λαού.
  
  
• Να συγκρίνετε τα ποιήματα του Οδ. Ελύτη με τα κολάζ που φιλοτέχνησε ο ίδιος ο ποιητής.
• Θυμηθείτε τη σημασία του όρου "Φιλοξενία" και τη φιλοξενία της θεάς Αθηνάς από τον Τηλέμαχο (Ραψωδία α, 109- 173)
• Επισκεφθείτε την Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου , τον επίσημο ιστότοπο της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και τον επίσημο ιστότοπο του Δήμου της Αστυπάλαιας .
• Ταξιδέψτε στη Σαμαρίνα, ένα από τα ωραιότερα βλαχοχώρια της Ελλάδας αλλά και στα Ιωάννινα.
• Πληροφορίες για τις Λίμνες Πρέσπες και για τη Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου .
• Πληροφορίες για τον αγαπημένο ήρωα Αστερίξ .
• Μάθετε για το ... ράφτινγκ .
• Εντοπίστε τα σημαντικότερα σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα στον Διαδραστικό Πολιτιστικό Χάρτη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. 
• Ασκηθείτε στην περιγραφή και σύγκριση  .
  

  Σύνθεση με αχώριστα μόρια (προθηματοποίηση) [Πηγή: Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α', Β', Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ σσ. 160-161]
  

  Τα αχώριστα μόρια ή προθήματα είναι λέξεις μονοσύλλαβες ή δισύλλαβες που δε χρησιμοποιούνται ποτέ μόνες τους. Οι περισσότερες από αυτές προέρχονται είτε από προθέσεις είτε από άκλιτες λέξεις της αρχαίας ελληνικής, ενώ λίγες σχηματίστηκαν τα νεότερα χρόνια.

  Ορισμένα από τα πιο συνηθισμένα αχώριστα μόρια είναι τα εξής:

  α) α- (αν-, ανα-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό στερητική σημασία, π.χ. αδύνατος (α + δυνατός), ανήλιος (αν + ήλιος), αναδουλειά (ανα + δουλειά).

  β) ανα- (αν-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «επάνω», «πάλι», «πίσω», π.χ. ανασηκώνω (ανα + σηκώνω), αναγέννηση (ανα + γέννηση), αναρωτιέμαι (ανα + -ρωτιέμαι).

  γ) απο- (απ-, αφ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία της «απομάκρυνσης», της «αφαίρεσης»,του «χρόνου» και άλλες σημασίες, π.χ. απόκοσμος (απο + κόσμος), αποδυναμώνω (απο + δυναμώνω), απόβραδο (απο + βράδυ).

  δ) δια- (δι-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «ανάμεσα», «παντού» και άλλες σημασίες, π.χ. διατρέχω (δια + τρέχω), διασπορά (δια + σπορά), διέξοδος (δι + έξοδος).

  ε) δυσ-: προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «δύσκολου», του «κακού», π.χ. δυσμορφία (δυσ+ μορφή), δύσκαμπτος (δυσ + καμπή).

  στ) εν- (εμ-, εγ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «μέσα», π.χ. εντοιχίζω (εν + τοιχίζω),εμποτίζω (εμ + ποτίζω), εγκοπή (εγ + κοπή).

  ζ) επι- (επ-, εφ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «επάνω» και άλλες σημασίες, π.χ. επιγραφή (επι + γραφή), επίγραμμα (επι + γράμμα), επέκταση (επ + έκταση), έφιππος (εφ + ίππος).

  η) κατα- (κατ-, καθ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «κάτω», της «εναντίωσης», της «υπερβολής» και άλλες σημασίες, π.χ. κατάβαση (κατα + βάση), καταδιώκω (κατα + διώκω), καταγοητεύω (κατα + γοητεύω).

  θ) ξε- (και ξ- πριν από φωνήεν): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «έξω», του «πολύ», της στέρησης, π.χ. ξεσπιτώνω (ξε + σπιτώνω), ξετρελαίνω (ξε + τρελαίνω), ξεπουλώ (ξε + πουλώ).

  ι) παρα- (παρ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «ενώπιον», του «εναντίον», της απόκλισης από το νόημα του β΄ συνθετικού και άλλες σημασίες, π.χ. παρελαύνω (παρα + ελαύνω), παραβαίνω (παρα + βαίνω), παραγνωρίζω (παρα + γνωρίζω).

  ια) συν- (συγ-, συλ-, συμ-, συρ-, συσ-, συ-, συνε-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «μαζί»,π.χ. συνεργασία (συν + εργασία), συγγενής (συγ + γένος), συρροή (συρ + ροή).

  ιβ) υπο- (υπ-, υφ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «από κάτω» και του «μείον», π.χ. υποστήριξη (υπο + στήριξη), υπόταση (υπο + τάση).

  

  "Θέρμος Αιτωλοακαρνανίας", 1921, Κωνσταντίνος Μαλέας, Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα

   

   

   

   

   

  • Ασκηθείτε στην παραγωγή και σύνθεση λέξεων στον ιστότοπο Ελληνικός Πολιτισμός:
  • Διάκριση παράγωγων και σύνθετων λέξεων, εδώ
  • Τα αχώριστα μόρια στα νέα ελληνικά- βρίσκω τις λέξεις, εδώ και εδώ. 
  • Θεωρία και Ασκήσεις για το υποκείμενο από τον Ελληνικό Πολιτισμό: 
  • Θεωρία και ασκήσεις στην παράγραφο και στα είδη της παραγράφου, εδώ.