"Οι Βλάχοι της Πυλαίας" (Η΄Μέρος)

ΙΙΙ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Α. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Ο πατέρας ήταν ο απόλυτος κύριος του σπιτιού. Αυτός έπαιρνε όλες τις αποφάσεις, ενώ όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας όφειλαν τυφλή υπακοή στις εντολές του.
Ο αρραβώνας θεωρούνταν ιερός και η διάλυσή του ήταν αδύνατη. Η δύναμη του "λόγου", της υπόσχεσης που είχε δοθεί, ξεπερνούσε ακόμη και τα εμφανή "κουσούρια" που πιθανότατα παρουσίαζε ο γαμπρός ή η νύφη (αναπηρίες, ιδιαίτερα άσχημο παρουσιαστικό κλπ.) Το πρόβλημα παρουσιαζόταν ιδιαίτερα οξύ στους αρραβώνες που είχαν γίνει σε πολύ μικρή ηλικία.

Ο γάμος μπορούσε να διαλυθεί πιο εύκολα. Ο άνδρας μπορούσε για διάφορους λόγους να διώξει τ γυναίκα του από το σπίτι, αλλά και η γυναίκα μπορούσε να εγκαταλείψει τον άνδρα της. Στη δεύτερη αυτή περίπτωση η κοπέλα έπρεπε να εξασφαλίσει τη συγκατάθεση των γονιών της - εξαιρετικά σπάνια περίπτωση-, για να μπορέσει να επιστρέψει στο πατρικό της. και στις δύο περιπτώσεις η γυναίκα μπορούσε να πάρει πίσω  τα προικιά της.
Ο παντρεμένος άνδρας όφειλε νε έχει το δικό του σπίτι. Ήταν υποτιμητικό για το Βλάχο να είναι σώγαμπρος και αντιμετωπιζόταν αρνητικά από όλη τη βλάχικη κοινότητα.

Β. ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Η διανομή της κληρονομικής περιουσίας γινόταν πριν από το θάνατο των γονέων. Δικαίωμα στην περιουσία, στα ζώα δηλαδή, είχαν μόνο οι γιοι. Κάθε γιος, που παντρευόταν και έφευγε από το πατρικό σπίτι, έπαιρνε το μερίδιό του, έναν ορισμένο αριθμό ζώων. Τα μερίδια δίνονταν ίσα, εκτός από το μερίδιο του γιου που θα έμενε μαζί με τους γονείς. Αυτός εξασφάλιζε πάντοτε το μεγαλύτερο μερίδιο.
Τα κορίτσια δεν είχαν το παραμικρό δικαίωμα στην πατρική περιουσία. Η μόνη τους εξασφάλιση ήταν τα προικιά και οι λίρες που πιθανότατα θα έπαιρναν στο γάμο. Μερίδιο στην περιουσία δεν δικαιούνταν ούτε οι κοπέλες που θα έμεναν ανύπαντρες.

Γ. Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ
Οι Βλάχες γυναίκες ασχολούνταν αποκλειστικά με το νοικοκυριό -συγύρισμα, μαγείρεμα, πλέξιμο κλπ. -και με την περιποίηση των μικρών ζώων που διατηρούσαν στις αυλές τους. Στις στάνες πήγαιναν μόνο, αν προέκυπτε απόλυτη ανάγκη π.χ. την περίοδο που γεννούσαν τα ζώα και υπήρχε έλλειψη εργατικών χεριών.
Οι μεγαλύτερες γυναίκες και τα ανύπαντρα κορίτσια μπορούσαν να επισκεφτούν συγγενικά τους σπίτια χωρίς κάποιους ιδιαίτερους περιορισμούς. Η νύφη, όμως, όταν ήθελε να επισκεφτεί τους γονείς της, έπρεπε να συνοδεύεται πάντα από ένα συγγενικό πρόσωπο του άντρα της, συνήθως από τον πεθερό της ή την πεθερά της.
Η νύφη το πρωί έπρεπε να βοηθήσει τον πεθερό της να πλυθεί, του έδινε την πετσέτα και τη λεκάνη και του έριχνε νερό από το γκιούμι. Σε ορισμένες περιπτώσεις τον χτένιζε κιόλας. Η παντρεμένη κοπέλα, εφόσον ζούσε με τα πεθερικά της, δεν είχε λόγο στο νοικοκυριό ούτε στην οικονομική διαχείριση του σπιτιού και όφειλε να υπακούει πάντοτε στις εντολές της πεθεράς της.
Στο τραπέζι άντρες και γυναίκες τρώγαν μαζί από κοινό νταβά, χωρίς να χρησιμοποιούν πιάτα.
Η έξοδός τους από το σπίτι για διασκέδαση γινόταν πάντοτε με τη συνοδεία των αντρών τους. Τα βράδια επισκέπτονταν συγγενικά τους σπίτια, όπου οι άντρες γλεντούσαν τρώγοντας και πίνοντας, ενώ οι γυναίκες πλέκαν, γνέθαν ή κεντούσαν.
Συχνά οι γυναίκες συγκεντρώνονταν μόνες τους σε κάποιο σπίτι, για να κάνουν το "τσικνιπρέφτι", το νυχτέρι. Αυτό συνέβαινε στην περίπτωση που οι άντρες λείπαν για κάποιο λόγο στα ζώα. Οι γυναίκες παίρναν μαζί τους τη δουλειά τους, πλέξιμο, γνέσιμο κλπ., και περνούσαν όλη τη νύχτα λέγοντας τραγούδια και ιστορίες. Συχνά αναπτυσσόταν ένα είδος συναγωνισμού μεταξύ τους, για το ποια θα πλέξει περισσότερο, θα κεντήσει περισσότερο κλπ.
Κάθε μέλος της οικογένειας αποκαλείται με διαφορετικό όνομα: η νύφη την πεθερά την αποκαλούσε ντάντου (μάνα), τον πεθερό αφέντη, τη γιαγιά μπάμπο και τον παππού πάπο. Το μεγάλο κουνιάδο της άτσε και τη μεγάλη κουνιάδα άτσου. Το μεγάλο αδερφό του πεθερού αφέντη μάρε (μεγάλε αφέντη) και τον μικρό αφέντη νίκου (μικρό αφέντη). Τη μεγάλη αδερφή της πεθεράς ντάντα μάρε (μεγάλη μάνα) και τη μικρή αδερφή ντάντα νίκου (μικρή μάνα).
Η παντρεμένη γυναίκα έπαιρνε το όνομά της από τον άντρα της. Ουσιαστικά το όνομα του συζύγου της αντικαθιστούσε το δικό της. Έτσι ονομαζόταν: τσαλ-Νίκου (γυναίκα του Νίκου), τσαλ-Τέγια (γυναίκα του Στέργιου), τσαλ - Μήτα (γυναίκα του Δημήτρη), τσαλ- Γιώργη, τσαλ-Μιχαλάκη κλπ.