"Οι Βλάχοι της Πυλαίας" (Δ' Μέρος)

ΙΙ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΖΩΗ

ΣΤ. ΓΑΜΟΣ

α) Αναγγελία γάμου

Ένα μήνα πριν το γάμο, οι γονείς του γαμπρού μαζί με τα αδέρφια του πήγαιναν στο σπίτι της νύφης. Μαζί της η πεθερά είχε το ποαμίλι (μαντήλι με ξηρούς καρπούς) και φλουριά, ως δώρο στη νύφη. Αφού  η νύφη κερνούσε τα πεθερικά της, οριζόταν και η ημερομηνία του γάμου: 15 Αυγούστου, ημέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου, περίοδο κατά την οποία όλοι οι Βλάχοι βρίσκονταν στα Μεγάλα Λιβάδια. Μέχρι και το Β'ΠΠ οι γάμοι γίνονταν μόνο το Δεκαπενταύγουστο. Ο παπά του χωριού πήγαινε από σπίτι σε σπίτι για να τελέσει τους γάμους, ενώ όλο το χωριό ήταν καλεσμένο σε κάποιο γάμο. Εκείνη την ημέρα τελούνταν μέχρι και 20 γάμοι. Το έθιμο άλλαξε με την οριστική εγκατάσταση των Βλάχων στην Πυλαία.

Με τον ορισμό του γάμου, άρχιζε και η ετοιμασία της προίκας: βάψιμο μαλλιών (βελέντζες) και πλύσιμο. Οι γυναίκες που βοηθούσαν στην προετοιμασία τιμώνται με πλούσιο τραπέζι.

β) Οι ετοιμασίες του γάμου

Οι ετοιμασίες του γάμου άρχιζαν τρεις μέρες πριν από τη στέψη. Την Πέμπτη το πρωί καλούσαν τους φίλους του γαμπρού για το κόψιμο των ξύλων, που θα χρησιμοποιούνται στο άναμμα των φούρνων. Η πρόσκληση γινόταν με το μπούκλο, ξύλινο μπουκάλι το οποίο περιείχε κρασί.  Οι φουρτάτσι ή μπρατίμια, οι φίλοι δηλαδή του γαμπρού, αποδέχονταν την πρόσκληση πίνοντας από το μπουκάλι.

Το βράδυ της ίδιας μέρας ετοιμαζόταν και το προζύμι για τα ψωμιά και τα κουλάκ, επτάζυμα ψωμιά φτιαγμένα με ρεβιθάλευρο και βασιλικό, στολισμένα με στραγάλια, σταφίδες και κουφέτα. Τα κουλάκ μοιράζονταν την επόμενη μέρα στους φουρτάτσι του γαμπρού ως προσκλητήρια για το γάμο. Από ένα κουλάκ αντάλλασσαν και τα συμπεθέρια.

Συγχρόνως με τις ετοιμασίες για τα ψωμιά, στο σπίτι της νύφης γινόταν και γλέντι. Στο τραπέζι σερβιριζόταν φασολάδα, ενώ οι συγγενείς διασκέδαζαν τραγουδώντας, χωρίς όμως τη συνοδεία οργάνων. 

Την Παρασκευή το πρωί, και από τα δύο  σπίτια, ξεκινούσαν οι άνδρες για το μάζεμα των ξύλων που θα χρησιμοποιούνταν στο άναμμα των φούρνων. Οι γυναίκες στο σπίτι ετοίμαζαν τη ζύμη, για να φουρνίσουν τρεις φορές ψωμί και τρεις φορές κουλάκ.

Αυτήν την ημέρα έδειχνε και η νύφη τα προικιά της σε συγγενείς και φίλους. Την ίδια μέρα νεαρές κοπέλες μοίραζαν από σπίτι σε σπίτι τα 'προσκλητήρια" για το γάμο. Η πρόσκληση γινόταν με μήλα ή ροδάκινα μέσα σε μαντήλια ή ποδιές. Τα προσκλητήρια στέλνονταν και από τα δύο σπίτια.

Το Σάββατο το πρωί γινόταν το σφάξιμο των αρνιών για το γλέντι που θα γινόταν το βράδυ αλλά  και την επόμενη μέρα στα δύο σπίτια. Η σφαγή των ζώων γινόταν πάντα κάτω από τους ήχους των τραγουδιών και συνοδευόταν με μεζέδες, κυρίως τα συκώτια των ζώων, και άφθονο ούζο. Οι γυναίκες έπλεναν τα κρέατα και ετοίμαζαν το τραπέζι για όσους εργάζονταν στις ετοιμασίες του γάμου. Τα φαγητά που σερβίρονταν το μεσημέρι ήταν συνήθως κριάρι, προβατίνα ή γίδα στιφάδο.

Παράλληλα ετοιμάζονταν και τα καζάνια που θα χρησιμοποιούνταν για το μαγείρεμα των φαγητών που θα προσφέρονταν το βράδυ. Τα φαγητά αυτά ήταν συνήθως κρέας με κριθαράκι και προβατίνες στη σούβλα ή στο φούρνο. Για επιδόρπιο σερβίριζαν το γιανομάτι, τα εντόσθια και τα συκώτια των ζώων μαγειρεμένα με ρύζι.

Το  βράδυ ξεκινούσε και στα δύο σπίτια το γλέντι, με τη συνοδεία οργάνων αυτή τη φορά. Στο σπίτι του γαμπρού ετοιμαζόταν η χλάμπουρα (φλάμπουρο ή μπαϊράκι). Την κατασκευή του την αναλάμβανε ειδικός τεχνίτης, ενώ παραστέκονταν οι φουρτάτσι αλλά και οι συγγενείς ρίχνοντας χρήματα στον τεχνίτη και τραγουδώντας στα βλάχικα (οι στίχοι αποδίδονται στα ελληνικά):

Ράψε, ράφτη, χλάμπουρα, μωρέ, χλάμπουρα, (δις)

Μήλα και λουλούδια όμορφα,

ράψε, ράφτη, τη χλάμπουρα. (δις)

Η χλάμπουρα αποτελούνταν από ένα μακρύ ξύλο, το οποίο στη μια άκρη του απέληγε σε σταυρό. Στις τρεις άκρες του σταυρού έμπηγαν τρία μήλα, ενώ, μετά την απελευθέρωση, έδεναν και μια ελληνική σημαία. Στο τέλος προσέθεταν  λουλούδια και τα "τσαγκαράκια" (κουδουνάκια).

Καθένα από τα εξαρτήματα αυτά είχε το δικό του συμβολισμό: ο σταυρός σήμαινε ότι ο γαμπρός είναι χριστιανός, η σημαία ότι είναι Έλληνας, τα μήλα ότι είναι υγιής, τα λουλούδια ότι η νύφη είναι όμορφη και τα "τσαγκαράκια" ότι ο γαμπρός θα πάρει τη νύφη από το σπίτι της με τη συνοδεία οργάνων.

Ο χορός στο σπίτι του γαμπρού άρχιζε με επικεφαλής τον κουμπάρο, ο οποίος κρατούσε στα χέρια του τη χλάμπουρα, ακολουθούσε ο γαμπρός και οι υπόλοιποι συγγενείς. Το γλέντι κρατούσε και στα δύο σπίτια μέχρι τις μικρές πρωινές ώρες.