Κυριακή 31 Δεκεμβρίου 2023

«Ανυπότακτος Λόγος» (1941-1944)


     Η  τριπλή Κατοχή της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Β’ΠΠ (Μάιος 1941-Οκτώβριος 1944) θα αποτελέσει τομή στην εξέλιξη του Τύπου, καθώς θα γνωρίσει μια εντυπωσιακή έκρηξη της παράνομης έκδοσης και διανομής των εφημερίδων, δράσης που θεωρούνταν κεφαλαιώδους σημασίας  στα πλαίσια της «μη ένοπλης» αντίστασης. Η έλλειψη πραγματικής ενημέρωσης λόγω της επίταξης των ραδιοφώνων  και της προπαγάνδας του  επιταγμένου τύπου από τους ναζί θα δώσει ώθηση στην ανάδυση εκατοντάδων κεντρικών, περιφερειακών και τοπικών εφημερίδων[1] που θα παίξουν ιστορικό ρόλο στην κινητοποίηση του ελληνικού λαού.

     Η εμφάνιση ωστόσο του παράνομου Τύπου θα συνοδευτεί και από σοβαρή, επιβαλλόμενη από τις συνθήκες, οπισθοδρόμηση όσον αφορά τη μορφή και τα χαρακτηριστικά της εφημερίδας. Η αδυναμία πρόσβασης σε σύγχρονες εγκαταστάσεις, θα αντικατασταθεί από υποτυπώδη επίπεδα πιεστήρια και πολύγραφους σε υπόγειους χώρους[2], ενώ δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις έκδοσης,  δακτυλόγραφων ή και χειρόγραφων φύλλων. Σε συνδυασμό με την έλλειψη χάρτου και την ανάγκη να καλύπτεται όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού σε όσον το δυνατόν συντομότερα διαστήματα ο αριθμός των σελίδων θα μειωθεί ακόμη και σε μονόφυλλο[3].  Σε αυτά πρέπει να προστεθούν και οι δυσκολίες στη διανομή, που τώρα πλέον γίνεται χέρι με χέρι και πολλές φορές χωρίς αντίτιμο, ενώ κι ο τόπος έκδοσης αλλάζει ανάλογα με την κατάσταση των φορέων της[4].

     Τα πρωτόλεια ωστόσο αυτά μονόφυλλα θα εξελιχθούν  σύντομα σε εφημερίδες εμπλουτισμένες με άρθρα, σκίτσα και λογοτεχνικά κείμενα.

Σάββατο 30 Δεκεμβρίου 2023

«Σφαγή στη Γάζα» - Πίνακας για το δράμα των Παλαιστινίων

Αστέριος Λάμπρου, "Σφαγή στη Γάζα", ακρυλικό σε καμβά, 160Χ100 εκ., 2023.


 Η τέχνη για ακόμη μια φορά έρχεται να αποτυπώσει τη φρίκη που βιώνουν  οι άμαχοι πληθυσμοί. Αυτή τη φορά είναι οι Παλαιστίνιοι, που βιώνουν τις στρατηγικές της εθνοκάθαρσης και της γενοκτονίας, μπροστά στα μάτια του "πολιτισμένου" δυτικού κόσμου. Το "ποτέ πιά" έγινε και "πάλι ξανά".

Εικονογραφία και Εικονολογία


     Η μελέτη των εικόνων[1] θεωρείται  ένας τομέας συνδεδεμένος πολύ περισσότερο με τους Ιστορικούς  της Τέχνης και  λιγότερο με τους τυπικούς ιστορικούς[2]. Καθώς η Επιστήμη της Ιστορίας εξελίσσεται,  η εικόνα ως ιστορικό τεκμήριο έρχεται να συμπληρώσει  τη γνώση μας για το παρελθόν[3]. Έχοντας ως κοινό τόπο  ότι  η «ανάγνωση»  των εικόνων εξελίσσεται  ανάλογα με το πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργείται και  προσλαμβάνεται ιδεολογικά, διάφορες μέθοδοι ανάλυσης[4] χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς στην προσπάθεια  αξιοποίησης του οπτικού υλικού ως ιστορικής μαρτυρίας.

     Η παλαιότερη αντίληψη για τις οπτικές πηγές ως «αντανακλάσεις»[5] της κοινωνίας και της εποχής μέσα στις οποίες δημιουργούνται φαίνεται να κλονίζεται από την απλή διαπίστωση ότι κάθε έργο τέχνης μπορεί  να «κατασκευάσει» μια πραγματικότητα μέσω  των συμβολικών  συμβάσεων  και της ιδεολογικής τοποθέτησης του καλλιτέχνη.  Παρόλη  την ένσταση η αξία του οπτικού υλικού ως τεκμηριωτικού δεν παύει να υφίσταται στις περιπτώσεις έλλειψης γραπτών πηγών π.χ. προϊστορικοί πολιτισμοί (Κυκλαδικός  κλπ.) και  στη μελέτη των κοινωνικο-ιδεολογικών πλαισίων κάθε περιόδου[6].

Παρασκευή 29 Δεκεμβρίου 2023

Μνήμη και προφορικές μαρτυρίες

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια στροφή των ερευνητών στη διερεύνηση της έννοιας της μνήμης στην κατασκευή της ιστορίας [1]. Η τάση αυτή συνδέεται κυρίως με τη συλλογική μνήμη  ομάδων στο περιθώριο της επίσημης ιστορίας π.χ. μειονοτήτων.[2] Η μνήμη ωστόσο και οι διαδικασίες ανάκλησής της ανάγονται σε κεντρικά ζητήματα στο πεδίο της δημόσιας ιστορίας[3].

     Τα βασικά ερωτήματα  είναι «τι θυμόμαστε», και «γιατί το θυμόμαστε». Φαίνεται ότι διατηρείται στη μνήμη μας ό,τι θεωρείται  σημαντικό από το άτομο τη στιγμή που γίνεται («αρχειακή μνήμη»)[4]. Για να μπορέσει ωστόσο  να ανακληθεί θα πρέπει να συνδεθεί και με άλλες γνώσεις, ώστε να μπορεί να ταξινομηθεί και να τοποθετηθεί στο παρόν[5].

     Η ατομική μνήμη ωστόσο δεν λειτουργεί αυτόνομα σε σχέση με τα κοινωνικά πλαίσια μέσα στα οποία διατηρείται. Η ανάκληση μιας εμπειρίας μπορεί να εντάσσεται στο πλαίσιο μιας συλλογικής μνήμης που μπορεί να μην έχει άμεση σχέση με το άτομο , αλλά αναγνωρίζεται η αμοιβαία επίδραση της μιας πάνω στην άλλη[6].

     Παράγοντες οι οποίοι θεωρούνται κρίσιμοι για την ανάκληση της μνήμης – όσον αφορά την αξιοποίησή της από τον ερευνητή - μπορεί να είναι βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί.

Δευτέρα 11 Δεκεμβρίου 2023

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (800-479 π.Χ.) 2. Η ΠΟΛΗ-ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ [Αρχαία Ιστορία Α' Γυμνασίου]

 

 

Πρόσθετο υλικό

·         Ελληνικές πόλεις-κράτη της αρχαιότητας http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9152

·         Η πόλη-κράτος κατά την αρχαιότητα http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9402

·         Η αρχαία ελληνική πόλις http://www.ime.gr/chronos/03/gr/politics/organisation/index3.html

·         Οπλιτική φάλαγγα http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/8974

·         Η οπλιτική φάλαγγα μέσα από αρχαίες πηγές http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9598

·         Η άνοδος της αριστοκρατίας  http://www.ime.gr/chronos/03/gr/politics/organisation/index2.html

·         Η κρίση της αριστοκρατικής κοινωνίας https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/arxaiotita/page_017.html

·         Κυβέρνησε την πόλη στολίζοντάς την όμορφα και ταιριαστά https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/arxaiotita/page_019.html

·         Περίπατος στο Άργος (εικονική περιήγηση) http://www.argos-peripatos.gr/Default.aspx?lang=gr&recID=24

·         Το Ευπαλίνειο Όρυγμα στη Σάμο (Εκπαιδευτική Τηλεόραση) http://www.edutv.gr/index.php/istoria-2/arxaia-elliniki-texnologia-efpalineio-orygma

 

Τρίτη 28 Νοεμβρίου 2023

Οδύσσεια Ραψωδία α: Αθηνά-Τηλέμαχος, συμπόσιο των μνηστήρων

 Ερωτήσεις κατανόησης της 2ης Ενότητας ... εδώ και της 3ης Ενότητας ... εδώ!

2. Η πολιτισμική αναγέννηση (ΙΙ. Ιστορικοί Χρόνοι) [Αρχαία Ιστορία Α' Γυμνασίου]

 

Πρόσθετο υλικό

·         Οι φοινικικές επιδράσεις στο ελληνικό αλφάβητο https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/ag_history/browse.html?start=61

·         Η γεωμετρική τέχνη https://cycladic.gr/page/i-techni-ton-istorikon-chronon

·         Η ακμή και το τέλος της γεωμετρικής κεραμικής https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/art/page_014.html

·         Η αρχιτεκτονική του 9ου και του 8ου αι. π.Χ. https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/art/page_017.html

·         Οι φρυκτωρίες στην αρχαία Ελλάδα http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9479

  
 

Παρασκευή 17 Νοεμβρίου 2023

Εορτασμός της επετείου του Πολυτεχνείου από το 1ο Γυμνάσιο Τυρνάβου (Αχιλλέας Τζάρτζανος)

 

Σοφία Πλασταρά, "Νοέμβριος 1973. Μνήμη Πολυτεχνείου", Εξώφυλλο Προγράμματος, 2023

Με αγωνιστικό παλμό και πολλαπλά μηνύματα εορτάστηκε και φέτος η 17 Νοεμβρίου, μέρα αφιερωμένη στην αντίσταση κατά της επτάχρονης δικτατορίας και στους ήρωες του Πολυτεχνείου. Η εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στο θέατρο «ΜΑΞΙΜ», υπενθύμισε στους μαθητές και στις μαθήτριες αλλά και στους μεγαλύτερους ότι ο αγώνας ενάντια στον φασισμό πρέπει να είναι συνεχής και αδιάλειπτος και ότι  το σύνθημα «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» είναι πάντοτε επίκαιρο.  Το χρονικό των γεγονότων της επταετίας ξετυλίχτηκε μέσα από θεατρικά στιγμιότυπα που απέδωσαν την ατμόσφαιρα της εποχής, με τους μαθητές και τις μαθήτριές μας να μεταδίδουν στο κοινό την ιδιαίτερη συγκίνηση του ιστορικού αυτού γεγονότος.  Την εκδήλωση διοργάνωσαν οι φιλόλογοι Χιωτέρη Κατερίνα και Πλασταρά Σοφία, υπεύθυνος χορωδίας ήταν ο κ. Γκίκας Βαγγέλης με τη μελωδική συνεργασία της καθηγήτριας Ράπτη Κωνσταντίνας.


1. Οι Μεταβατικοί Χρόνοι (ΙΙ.ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ) [Αρχαία Ιστορία Α' Γυμνασίου]

 

 
Δείτε επίσης:

·         Φυλετικές κοινωνίες http://www.ime.gr/chronos/03/gr/politics/organisation/index1.html

·         Μεταναστεύσεις ελληνικών φύλων μεταξύ 1125-1100 π.Χ.

http://www.tegeamuseum.gr/images/History_of_Tegea/Proistoria/Backround_B_Eksaplwsi_Ell_Fylwn_2_1125_1100.jpg

·         Οι μετακινήσεις των Αιολέων 

 http://www.ime.gr/chronos/03/gr/politics/dories/index5b.html

·         Οι μετακινήσεις των Ιώνων 

 http://www.ime.gr/chronos/03/gr/politics/dories/index5a.html

·         Οι μετακινήσεις των Δωριέων

 http://www.ime.gr/chronos/03/gr/politics/dories/index5c.html

·         Τρωικός πόλεμος. Τα βασίλεια των Αχαιών

 http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9349

·         Οίκος και Πόλις

https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/epos/page_063.html
 

Τετάρτη 1 Νοεμβρίου 2023

6. Μυκηναϊκή θρησκεία και τέχνη (Αρχαία Ιστορία Α' Γυμνασίου)

 

Δείτε επίσης:

·         Σφραγιστικό δαχτυλίδι από …τον «θησαυρό της Τίρυνθας» (Φωτόδεντρο)

·         Ο θεός Άρης (Φωτόδεντρο)

·         Η θεά Ήρα (Φωτόδεντρο)

·         Οι θεοί του Ολύμπου (Φωτόδεντρο)

·         Τα κυκλώπεια τείχη (Φωτόδεντρο)

·         Μυκηναϊκά ανάκτορα

·         Μυκηναϊκός πολιτισμός (Ψηφιακό Αρχείο ΕΡΤ)

·         Η μυκηναϊκή τοιχογραφική τέχνη

·         Μυκηναϊκή μεταλλοτεχνία: χρυσοχοΐα, οπλουργία, εργαλειοτεχνία

·         Κατάταξη μυκηναϊκών αρχαιοτήτων  (Φωτόδεντρο)

·         Κατάταξη έργων προϊστορικής τέχνης (Φωτόδεντρο)

 

Τρίτη 24 Οκτωβρίου 2023

ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ A -1 Προοίμιο - Ικεσία του Χρύση - Λοιμός ( Ελένη Μουτάφη )

 Δείτε ένα βίντεο της Ελένης Μουτάφη με την εικαστική αναπαράσταση του Προοιμίου και
της Ικεσίας του Χρύση μέσα από πίνακες ζωγραφικής, εδώ.

ΟΜΗΡΟΥ "ΙΛΙΑΔΑ": Ραψωδία Α' - Λυδία Κονιόρδου | Εθνικό Θέατρο

 Το Τρίτο Πρόγραμμα 90,9 μεταδίδει το ομηρικό έπος, στη μετάφραση του Δημήτρη Μαρωνίτη, όπως παρουσιάστηκε στο Εθνικό Θέατρο, στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του κτιρίου Τσίλλερ, τη θεατρική περίοδο 2010-2011.
Τις 24 ραψωδίες της «Ιλιάδας» απέδωσαν σε πρωτότυπη σκηνική εκδοχή 24 από τις σημαντικότερες Ελληνίδες ηθοποιούς με τη συμβολή εξίσου σημαντικών καλλιτεχνών στη σκηνοθετική επιμέλεια και τη μουσική.

Ραψωδία Α'.
Ερμηνεία και σκηνοθετική επιμέλεια: Λυδία Κονιόρδου.
Ζωντανή ηχογράφηση από την Αίθουσα Εκδηλώσεων του Εθνικού Θεάτρου στις 14 Οκτωβρίου 2010.

https://www.youtube.com/watch?v=6eCDPvg_jOg

Αφηγηματικές τεχνικές στα ομηρικά έπη


 Για περισσότερες πληροφορίες για τις αφηγηματικές τεχνικές επισκεφθείτε τη σελίδα του Ελληνικού Πολιτισμού, εδώ .
Για να εξασκηθείτε στις αφηγηματικές τεχνικές, εδώ .

Οδύσσεια, 1η Ενότητα Ραψωδία α 1-25 -Το προοίμιο της Οδύσσειας με ερασμιακή προφορά

 Για να ακούσετε το προοίμιο, εδώ.

Ερμηνευτικές επισημάνσεις και αποσπάσματα από τη σχετική βιβλιογραφία μπορείτε να βρείτε στον πολύ ενδιαφέροντα ιστότοπο του Ελληνικού Πολιτισμού.
Ερωτήσεις κατανόησης της 1ης Ενότητας ... εδώ!

 

Επανάληψη στην Εισαγωγή της Οδύσσειας


  • Για να συμπληρώσετε το σταυρόλεξο ... εδώ!

  • 26 ερωτήσεις για να δοκιμάσεις τις γνώσεις σου στην Εισαγωγή ...εδώ!
  • 33 ερωτήσεις για να δοκιμάσεις τις γνώσεις σου στην Εισαγωγή ... εδώ! 
  • Άσκηση  στην Εισαγωγή της Οδύσσειας ...εδώ!
  • Επανάληψη στην Εισαγωγή της Οδύσσειας ... εδώ

4. Η θρησκεία και η τέχνη των Μινωιτών (Αρχαία Ιστορία Α' Γυμνασίου)

 

Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου 2023

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ I : ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ (ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ, ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ) - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΙΙ: ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (3000-1100 π.Χ.) - ΟΙ ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΙΛΙΑΔΑΣ


 1.    Ποια είναι η θέση των ομηρικών επών (Ιλιάδας -  Οδύσσειας) στην ευρωπαϊκή

λογοτεχνία;
2.     Ποιος είναι ο χρόνος σύνθεσης των ομηρικών επών;
3.     Ποια είναι η έκταση της Ιλιάδας;
4.     Σε πόσα μέρη έχει χωριστεί η Ιλιάδα και πώς ονομάζονται;
5.     Ποιος είναι ο κόσμος του ηρωικού παρελθόντος που παρουσιάζεται στην Ιλιάδα;
6.     Για ποιους λόγους η πραγματικότητα του ιλιαδικού κόσμου θεωρείται πλαστή;
7.     Γιατί η Ιλιάδα δεν μπορεί να θεωρηθεί ιστορική πηγή για τον Μυκηναϊκό κόσμο;
8.     Ποια είναι η σχέση της Ιλιάδας με την Ιστορία;
9.     Ποιο είναι το θέμα της Ιλιάδας;
10. Ποια είναι τα περιστατικά που σχετίζονται με το θέμα της Ιλιάδας;
11. Πώς σχετίζεται το θέμα με το περιεχόμενο της Ιλιάδας;
12. Πώς σχετίζεται το θέμα με την ονομασία του έπους;
13. Ποιο είναι το χρονικό πλαίσιο των γεγονότων της Ιλιάδας;
14. Ποια είναι η σημασία της «μήνιδος» του Αχιλλέα στην εξέλιξη των γεγονότων;
15. Ποιες είναι οι διαφορές Ιλιάδας και Οδύσσειας ως προς το ύφος και τον τρόπο παρουσίασης του κόσμου;
16. Ποιες είναι οι διαφορές Ιλιάδας και Οδύσσειας ως προς τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής;
17. Ποιες είναι οι διαφορές Ιλιάδας και Οδύσσειας ως προς τον τρόπο παρουσίασης  θεών και κεντρικών ηρώων;
18. Ποιος είναι  ο χαρακτήρας της Ιλιάδας και ποιες οι διαφορές του από της Οδύσσειας;