ΣΕΝΑΡΙΟ- ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (ΜΠΕ) -ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ -Διαμαντή Αξιώτη, "Η Άννα του Κλήδονα", Λογοτεχνία Β' Γυμνασίου

A1. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Προτεινόμενη Εκπαιδευτική μέθοδος

Η προσέγγιση είναι ερμηνευτική- κειμενοκεντρική μέσω της τεχνικής των ερωτήσεων και απαντήσεων (καθοδηγούμενη αυτενέργεια των μαθητών)  σε συνδυασμό με ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες.. Παράλληλα προτείνεται η διαθεματική προσέγγιση της γνώσης  μέσω της λαογραφίας, της κοινωνιολογίας,  της ψυχολογίας, του κινηματογράφου και της χρήσης του διαδικτύου, ενώ η τελική σύνθεση επιδιώκει την ώθηση των μαθητών σε ποικίλες δυνατότητες έκφρασης και περαιτέρω διερεύνησης του θέματος όπως είναι η επιλεκτική ανάγνωση αποσπασμάτων από το κείμενο, το παιχνίδι ρόλων, η δραματοποίηση και η ελεύθερη συζήτηση, ενώ ως τεχνική διδασκαλίας προτείνεται και η συνέντευξη/ερωτηματολόγιο.

Γενική περιγραφή

Α)Περιγραφή των επιμέρους δραστηριοτήτων

Πρώτη διδακτική ώρα

Αφόρμηση: Τίθεται στους μαθητές και τις μαθήτριες το ακόλουθο ερώτημα: «Με ποιον τρόπο τα παλαιότερα χρόνια τα νεαρά κορίτσια προσπαθούσανε να μάθουνε ποιον θα παντρευτούν; Έχετε ακούσει από τις γιαγιάδες σας τι κάνανε  τότε προκειμένου να βρουν γαμπρό; Σκεφτείτε αν και σήμερα ακολουθούμε παρόμοια έθιμα».

Αφού οι μαθητές ανακαλέσουν στη μνήμη τους κάποιες από τις πρακτικές του παρελθόντος που εξακολουθούν να υφίστανται, ανακοινώνεται από το/τη φιλόλογο η πρόθεση ανάγνωσης, συζήτησης και επεξεργασίας στην τάξη του κειμένου  «Η Άννα του Κλήδονα» και διευκρινίζεται ότι πρόκειται για απόσπασμα από  ομότιτλο διήγημα, το οποίο ανήκει στη συλλογή διηγημάτων του Διαμαντή Αξιώτη, Ξόβεργα με μέλι (1994). Οι μαθητές μπορεί να ρωτηθούν εάν γνωρίζουν το συγκεκριμένο κείμενο, ενώ στον πίνακα σημειώνονται ο τίτλος του κειμένου και το όνομα του συγγραφέα. Ζητείται από τους μαθητές να αποκωδικοποιήσουν τον τίτλο με τη βοήθεια της παραπομπής στην υποσημείωση του βιβλίου.

Ανάγνωση: Αρχικά διαβάζεται το εισαγωγικό σημείωμα,  διευκρινίζονται οι όροι «μεταπολεμικοί χρόνοι» και «αλαφροΐσκιωτη» και έτσι προσδιορίζεται από την αρχή ο χρόνος (τέλη δεκαετίας ’40), ο τόπος (Καβάλα – μικρή επαρχιακή πόλη) )και γίνεται μια αρχική εκτίμηση του ήθους της ηρωίδας («αλαφροΐσκιωτη»). Στη συνέχεια ο/η φιλόλογος προχωρά στην ανάγνωση ολόκληρου του κειμένου, ενώ ζητείται από τους μαθητές να εντοπίσουν κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης το πρόσωπο που αφηγείται την ιστορία.

Μετά την ολοκλήρωση της ανάγνωσης οι μαθητές καλούνται  να ξαναδούν το κείμενο και να μιλήσουν για το τι τους άρεσε, τι τους προκάλεσε το ενδιαφέρον, ποια από όλα αυτά τους είναι γνώριμα. Ένας μαθητής αναλαμβάνει να αφηγηθεί την ιστορία, ενώ οι υπόλοιποι μαθητές ακούνε και συμπληρώνουν στο τέλος, αν κριθεί απαραίτητο.

 Από τη συζήτηση και τις αντιδράσεις των μαθητών γύρω από την Άννα και τα περιστατικά γύρω από το πρόσωπό της προκύπτουν τα βασικά θέματα, τα οποία ο/η φιλόλογος σημειώνει στον πίνακα:

·         Λαϊκά  έθιμα  και αντιλήψεις γύρω από την εύρεση του γαμπρού.

·         Ο γάμος, το όνειρο κάθε κοπέλας.

·         Παιδική φάρσα με απρόσμενες συνέπειες.

Στη συνέχεια κάποιες μαθήτριες (ή και μαθητές αν το θελήσουν) μπορούν να αναλάβουν να παρουσιάσουν προφορικά (ή γραπτά αν δεν επαρκεί ο χρόνος μέσα στην τάξη) την ιστορία μέσα από την αφήγηση της ίδιας της Άννας.

Δεύτερη διδακτική ώρα

Επεξεργασία του κειμένου σε ομάδες, βάσει συγκεκριμένων αναγνωστικών οδηγιών

Στη συνέχεια της διδακτικής  διαδικασίας η τάξη διακρίνεται σε  έξι ομάδες, καθεμία από τις οποίες αναλαμβάνει να προσεγγίσει διαφορετικές πτυχές του κειμένου. Οι μαθητές καλούνται να καταγράψουν το αποτέλεσμα της δουλειάς τους σε φύλλα εργασίας.

Η πρώτη ομάδα αναλαμβάνει να καταγράψει  τα λαϊκά έθιμα και τις αντιλήψεις που αφορούν στο μελλοντικό σύζυγο των κοριτσιών και να συζητήσουν τις πιθανές ερμηνείες.

Η δεύτερη ομάδα αναλαμβάνει να εντοπίσει τα στοιχεία εκείνα που οδηγούν στην ηθογράφηση της πρωταγωνίστριας του αποσπάσματος. Οι μαθητές θα πρέπει να εντοπίσουν σημεία του κειμένου (Και η Άννα πρώτη και καλύτερη…Πρώτη να τρέξει…Λες και τις τόσες φορές…)  που αναφέρονται στο χαρακτήρα και την ψυχοσύνθεση της Άννας και να σχηματίσουν ένα ολοκληρωμένο ψυχογράφημα.

Η τρίτη ομάδα θα ανιχνεύσει τα στοιχεία εκείνα που σχετίζονται με την ομάδα των παιδιών και το σχεδιασμό της φάρσας: πότε οργανώνεται, ποιος είναι ο υπεύθυνος, πώς χαρακτηρίζεται και γιατί, γιατί επιλέγεται η Άννα ως το θύμα της φάρσας, να εντοπίσουν και να ερμηνεύσουν την αντίδραση των υπόλοιπων παιδιών.

Η τέταρτη ομάδα με άξονα την τελευταία φράση του κειμένου «Όταν άρχισαν να τρέχουν το κατόπι της τα παιδιά» θα εντοπίσουν τα σημεία εκείνα που δείχνουν την κατάληξη της Άννας, τις αντιδράσεις του οικογενειακού περιβάλλοντος και θα καταγράψουν τις σκέψεις τους για τους λόγους που οδηγούν κάποια άτομα να προβαίνουν σε φάρσες σε βάρος άλλων και τις συνέπειες που μπορεί να έχουν αυτές.

Η πέμπτη ομάδα θα σχολιάσει τη γλώσσα (λεξιλόγιο), το ύφος, το είδος του αφηγητή, τις αφηγηματικές τεχνικές, τα επίπεδα του χρόνου, τα εκφραστικά μέσα.

Η έκτη ομάδα θα προσπαθήσει να δραματοποιήσει τη σκηνή με την οργάνωση της φάρσας. Οι μαθητές μπορούν να λάβουν την ακόλουθη  οδηγία: « Ένας από την παρέα σας αποφασίζει να οργανώσει μια φάρσα σε βάρος της Άννας. Κάποιοι συμφωνούν μαζί του, ενώ κάποιο άλλοι αντιδρούν. Γράψτε τους διαλόγους (ρόλους), τους οποίους θα κληθείτε να ερμηνεύσετε». Συμπληρωματικά μπορούν να δραματοποιήσουν τη σκηνή της Άννας με το σινί.

Μετά την ολοκλήρωση της ομαδικής εργασίας η κάθε ομάδα παρουσιάζει τα αποτελέσματά της. Κατά την παρουσίαση κάθε ομάδας οι υπόλοιπες ακούνε προσεκτικά, σχολιάζουν, ρωτάνε, συμπληρώνουν κλπ. Η παρουσίαση κλείνει με το δραματοποιημένο απόσπασμα της έκτης ομάδας και το σχολιασμό των υπολοίπων.

 Εναλλακτικά: Οι ομάδες μπορούν να παρουσιάσουν τις εργασίες  σε μια τρίτη διδακτική ώρα και η διδακτική ώρα να ολοκληρωθεί (ή να αρχίσει) με την προβολή μιας σύντομης συρραφής αποσπασμάτων από την κινηματογραφική ταινία  «Δεσποινίς ετών 39» (1954). Πριν από την προβολή του αποσπάσματος απαιτείται η προετοιμασία των μαθητών, έτσι ώστε να εστιάσουν σε ορισμένα σημεία. Ο/Η φιλόλογος γράφει στον πίνακα ή διανέμει φωτοτυπημένες τις ακόλουθες ερωτήσεις:

1.      Ποια σχέση έχουν μεταξύ τους οι δύο πρωταγωνιστές;

2.      Γιατί η πρωταγωνίστρια θεωρεί τον εαυτό της «βάρος»;

3.      Γιατί ο πρωταγωνιστής εντείνει τις προσπάθειές του για να παντρέψει τη Χρυσάνθη;

4.      Ποια χαρίσματα πρέπει να έχει μια γυναίκα για να αποκατασταθεί (νιάτα, ομορφιά, νοικοκυροσύνη, χριστιανική ηθική, προίκα);

5.      Πώς αντιμετωπίζει ο κοινωνικός  περίγυρος την πρωταγωνίστρια;

6.      Πώς βλέπει η ίδια τον εαυτό της και την πίεση που της ασκείται για να «αποκατασταθεί»;

7.      Γιατί παρ’ όλη την ηλικία της την αποκαλούν «δεσποινίς»;

8.      Ποια γυναίκα αποκαλούμε εμείς σήμερα «δεσποινίς» και ποια «κυρία»; Γιατί; (αλλαγή κοινωνικοοικονομικών συνθηκών –θέση της γυναίκας).

Ο βαθμός υλοποίησης, τα χρονικά όρια και η σειρά με την οποία θα γίνουν οι δραστηριότητες εξαρτώνται απολύτως από τις συνθήκες της τάξης και εναπόκεινται σε συνεχείς αναθεωρήσεις.

Εναλλακτικά: Η επεξεργασία του αποσπάσματος μπορεί να συνεχιστεί με την ανάθεση διαθεματικών εργασιών οι οποίες θα παρουσιαστούν σε επόμενες διδακτικές ώρες. Τα θέματα είναι αυτά τα οποία έχουν προκύψει από την ελεύθερη συζήτηση μέσα στην τάξη π.χ.:

1)      Το έθιμο του Κλήδονα στην περιοχή καταγωγής των μαθητών (συνέντευξη/ερωτηματολόγιο  με ηλικιωμένα άτομα, φωτογραφικό υλικό – χρήση διαδικτύου)

2)      Τοπικά λαϊκά έθιμα και αντιλήψεις για την εύρεση του γαμπρού (συνέντευξη/ ερωτηματολόγιο με ηλικιωμένες ή και νεότερες γυναίκες)

3)      Η θέση της άγαμης γυναίκας στην παραδοσιακή κοινωνία (συνέντευξη/ ερωτηματολόγιο με ηλικιωμένες γυναίκες για την ανάγκη σύναψης γάμου)

4)      Η αντιμετώπιση των ψυχικά διαταραγμένων ατόμων στην παραδοσιακή κοινωνία ή «ο τρελός του χωριού» (συνέντευξη με ηλικιωμένα άτομα –παραδείγματα, συμπεριφορές, κατάληξη των ατόμων)

Διδακτικό υλικό

Και στις δύο διδακτικές ώρες αξιοποιείται το κείμενο του Διαμαντή Αξιώτη «Η Άννα του Κλήδονα» από το σχολικό εγχειρίδιο. Στο διδακτικό υλικό μπορούν να συμπεριληφθούν και επιλεγμένα αποσπάσματα (συρραφή)  από  κινηματογραφικές ταινίες. Ενδεικτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν:

o   «Δεσποινίς ετών 39» (1954) ,  για τις  κοινωνικές επιπτώσεις  στην άγαμη κοπέλα και την οικογένειά της.

o   «Η θεία από το Σικάγο» (1957), για τους τρόπους εύρεσης του πολυπόθητου γαμπρού.

o   «Η αρχόντισσα και ο αλήτης» (1968),  για τη σκηνή με το έθιμο του Κλήδονα.

 Σε κάθε μία από τις ομάδες επίσης διανέμονται φύλλα εργασίας και τους δίνονται προφορικά οι ακόλουθες (κοινές) οδηγίες: «Αποφασίστε ποιος από εσάς θα αναλάβει να συντονίσει τις δραστηριότητες, ποιος θα καταγράφει τα συμπεράσματά σας και ποιος θα παρουσιάσει στο τέλος τα αποτελέσματα της δουλειάς σας»

Φύλλα Εργασίας

·         Α’ ΟΜΑΔΑ

·         Διαβάστε με προσοχή το κείμενο και σημειώστε όλα τα λαϊκά έθιμα και τις αντιλήψεις που σχετίζονται με την εύρεση του γαμπρού.

·         Καταγράψτε τα στοιχεία που εντοπίσατε καθώς και το προσδοκώμενο αποτέλεσμα για το καθένα από αυτά τα έθιμα.

·         Αποφασίστε ποιος θα καταγράφει τα αποτελέσματα της εργασίας  σας και ποιος θα τα παρουσιάσει στην τάξη.

Β’ ΟΜΑΔΑ

·         Ξαναδιαβάζοντας το κείμενο να σημειώσετε τα σημεία που σας βοηθούν να χαρακτηρίσετε την ηρωίδα.

·         Αφού εντοπίσετε τα στοιχεία να τα συζητήσετε και να καταλήξετε σε ένα ολοκληρωμένο ψυχολογικό προφίλ της Άννας.

·         Αποφασίστε ποιος θα καταγράφει τα αποτελέσματα της εργασίας  σας και ποιος θα τα παρουσιάσει στην τάξη.

Γ’ ΟΜΑΔΑ

·         Να σημειώσετε τα στοιχεία που σχετίζονται με την ομάδα των αγοριών.

·         Πότε και ποιες είναι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες οργανώνεται η φάρσα;

·         Ποιος είναι ο οργανωτής της φάρσας, πώς χαρακτηρίζεται;

·         Γιατί επιλέγεται η Άννα ως το θύμα της φάρσας και όχι κάποιο άλλο κορίτσι;

·         Ποιες ήταν οι αντιδράσεις των άλλων αγοριών . Να τις σχολιάσετε και να γράψετε μια παράγραφο με τα συμπεράσματά σας.

·         Αποφασίστε ποιος θα καταγράφει τα αποτελέσματα της εργασίας  σας και ποιος θα τα παρουσιάσει στην τάξη.

Δ’ ΟΜΑΔΑ

·         Να σημειώσετε τα σημεία που υποδηλώνουν την κατάληξη που είχε η ιστορία της Άννας.

·         Ποια ήταν η κατάληξη της  Άννας και γιατί;

·         Να εντοπίσετε τις αντιδράσεις του οικογενειακού και κοινωνικού της περιβάλλοντος στην κατάσταση της κοπέλας (πρόσωπα, φράσεις).

·         Να συζητήσετε τις συνέπειες που μπορεί να έχουν οι φάρσες σε ευαίσθητα άτομα. Στη συνέχεια να γράψετε μια παράγραφο με τα συμπεράσματά σας.

·         Αποφασίστε ποιος θα καταγράφει τα αποτελέσματα της εργασίας  σας και ποιος θα τα παρουσιάσει στην τάξη.

  

Ε’ ΟΜΑΔΑ

Αφού ξαναδιαβάσετε το κείμενο να χαρακτηρίσετε:

·         Τη γλώσσα του κειμένου:

·         Το ύφος:

·         Το είδος του αφηγητή:

·         Τις αφηγηματικές τεχνικές:

·         Τα επίπεδα του χρόνου:

·         Τα σχήματα λόγου- εκφραστικά μέσα:

Να σημειώσετε λέξεις ή και αποσπάσματα που τεκμηριώνουν τους χαρακτηρισμούς σας.

·         Αποφασίστε ποιος θα καταγράφει τα αποτελέσματα της εργασίας  σας και ποιος θα τα παρουσιάσει στην τάξη.

ΣΤ’ ΟΜΑΔΑ

·         « Ένας από την παρέα σας αποφασίζει να οργανώσει μια φάρσα σε βάρος της Άννας. Κάποιοι συμφωνούν μαζί του, ενώ κάποιο άλλοι αντιδρούν. Γράψτε τους διαλόγους (ρόλους)τους οποίους θα κληθείτε να ερμηνεύσετε».

Αποφασίστε ποιος θα ερμηνεύσει ποιον ρόλο καθώς και τη σκηνοθεσία (κινήσεις, ύφος) του έργου.

Υλικοτεχνική υποδομή

Για την υλοποίηση του σχεδίου διδασκαλίας απαιτείται η συνήθης υποδομή μιας σχολικής αίθουσας, ενώ συμπληρωματικά μπορεί να χρησιμοποιηθούν  πολυμέσα (υπολογιστής/προβολέας  ή βίντεο/τηλεόραση).

 Αξιολόγηση

Για την αξιολόγηση των μαθητών μπορούν να αξιοποιηθούν οι ερωτήσεις του σχολικού εγχειριδίου, να δοθούν στους μαθητές κάποιες συμπληρωματικές ερωτήσεις ή να σχολιάσουν κάποια σημεία  ή να προχωρήσουν στη συγκριτική θεώρηση του κειμένου με κάποιο παράλληλο κείμενο. 

Α2. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ

Το σχέδιο διδασκαλίας εφαρμόστηκε σε δύο διδακτικές ώρες στο Β1 (τμήμα 25 μαθητών). Η συγκεκριμένη τάξη γνώριζε τη διεργασία ομάδας, ωστόσο πρώτη φορά κλήθηκε να εργαστεί ομαδοσυνεργατικά για την υλοποίηση σχεδίου διδασκαλίας.

Α2.1 ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΑΡΧΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Από την εφαρμογή στην τάξη προέκυψαν οι ακόλουθες αλλαγές:

α) 1^η διδακτική ώρα: Η ελεύθερη συζήτηση που προέκυψε μετά την ανάγνωση του κειμένου και η επισήμανση  των σημαντικότερων σημείων στον πίνακα καθώς και το γεγονός ότι ο χρόνος δεν επαρκούσε για κάτι περισσότερο οδήγησε στην απόφαση οι διαθεματικές εργασίες να δοθούν στο τέλος της 1^ης διδακτικής ώρας με πρόβλεψη να είναι έτοιμες για παρουσίαση σε μια τρίτη διδακτική ώρα. Επίσης η αφήγηση της ιστορίας σε α’ πρόσωπο (ρόλος της Άννας) μεταφέρθηκε στη δεύτερη διδακτική ώρα.

β) 2^η διδακτική ώρα: Δεν χρησιμοποιήθηκε υπολογιστής και βιντεοπροβολέας  λόγω έλλειψης χρόνου. Τελικά κρίθηκε ότι το καλύτερο απόσπασμα που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ήταν από την ταινία «Δεσποινίς ετών 39» (www.youtube.comwatch?v=XdoR7ΚZiaJE) συρραφή αντιπροσωπευτικών σκηνών 10:48’), το οποίο μεταφέρθηκε για προβολή την τρίτη διδακτική ώρα σε συνδυασμό με την παρουσίαση διαθεματικής εργασίας

Α2.2 ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ

Οι  διαφαινόμενες δυσκολίες στην εφαρμογή του σχεδίου διδασκαλίας προέκυπταν ήδη από την επιλογή της τάξης εφαρμογής (15 αγόρια -10 κορίτσια). Η αίθουσα ήταν ιδιαίτερα μικρή, γεγονός που επέτρεπε στις ομάδες να επικοινωνούν κατά τη διάρκεια της συνεργασίας τους και άρα να αποσπάται η προσοχή τους από το αντικείμενο εργασίας. Αρνητικά επέδρασε και το γεγονός ότι οι μαθητές δεν ήταν εξοικειωμένοι με συνεργατικές διαδικασίες, γεγονός που επέβαλε συνεχείς παρεμβάσεις.

Παρ’ όλα αυτά η πρώτη διδακτική ώρα –σε γενικές γραμμές- κύλησε ομαλά: κατά την αφόρμηση, στην συντριπτική τους πλειονοψηφία (κυρίως τα κορίτσια)  είχαν υπόψη τους λαϊκές αντιλήψεις και έθιμα τα οποία σχετίζονται με την εύρεση του γαμπρού και μάλιστα είχαν και προσωπική άποψη για την «επιτυχία» ή την «αποτυχία» αυτών των «μαγικών συνταγών».  Φάνηκε λοιπόν ότι οι μαθητές διαθέτουν σε μεγάλο βαθμό προσωπική αντίληψη των σύγχρονων επιβιώσεων της ελληνικής παράδοσης. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να δαπανηθεί περισσότερος χρόνος από τον προβλεπόμενο για αυτή τη διαδικασία και έτσι να χρειαστεί να γίνει κάποια αναθεώρηση του σχεδίου για τη συνέχεια. Το θετικό ήταν ότι κατέθεσαν την εμπειρία τους και μαθητές που σε κανονικές συνθήκες τάξης ποτέ δε συμμετέχουν, αλλά τώρα αισθάνθηκαν ότι είχαν προσωπική αντίληψη για το θέμα που θα συζητηθεί.

Δυσκολίες προέκυψαν και στην κατανόηση του κειμένου. Προβληματίστηκαν ιδιαίτερα με την τελευταία πρόταση «Όταν άρχισαν να τρέχουν στο κατόπι της τα παιδιά», με αποτέλεσμα να αφιερώσουμε αρκετό χρόνο προκειμένου να γίνει κατανοητό τι είχε συμβεί στην ηρωίδα, απαραίτητη προϋπόθεση για να είναι αποτελεσματική η ομάδα εργασίας που θα αναλάμβανε να δουλέψει με το συγκεκριμένο απόσπασμα. Η κατανόηση από μέρους των παιδιών του συγκεκριμένου σημείου τα ενεργοποίησε ανασύροντας από τη μνήμη τους ανάλογα περιστατικά κυρίως από όσα παιδιά είχαν συχνή επαφή με τα χωριά καταγωγής τους.

Το γεγονός ότι οι ίδιοι οι μαθητές μέσα από την ελεύθερη συζήτηση καθόρισαν τους θεματικούς άξονες γύρω από τους οποίους ήταν προγραμματισμένη να κινηθεί η διδακτική παρέμβαση και μια που ο χρόνος δεν επαρκούσε  για κάτι άλλο κρίθηκε προτιμότερο να δοθούν οι διαθεματικές εργασίες σε αυτή τη φάση διδασκαλίας αντί στο τέλος της δεύτερης ώρας, με την επισήμανση ότι έχουν μια εβδομάδα διορία να την ετοιμάσουν. Η θεματολογία ευχαρίστησε τους μαθητές, ενεργοποίησε το ενδιαφέρον τους, αλλά ζήτησαν να επιλέξουν αυτοί όποιο θέμα ήθελαν. Τους προτάθηκε να επανέλθουν την επόμενη διδακτική ώρα με την απόφασή τους πάνω σε ποιο θέμα ήθελαν να δουλέψουν, έτσι ώστε να δοθεί η ευκαιρία να καλυφθεί όλη η προβληματική του κειμένου.

Η δεύτερη διδακτική ώρα παρουσίασε τις περισσότερες δυσκολίες, παρόλο που η κατανομή των θεμάτων προς επεξεργασία έγινε στοχευμένα λαμβάνοντας υπόψη τη δυναμική των ομάδων. Έτσι π.χ. στην ομάδα με τα πιο ζωηρά αγόρια δόθηκε η εργασία με τη δραματοποίηση. Εύκολα οι ομάδες αποφάσισαν για το γραμματέα και τον παρουσιαστή, ωστόσο τα αποτελέσματα της συνεργασίας δεν ήταν τα απολύτως επιθυμητά. Τα κείμενα  που ετοιμάστηκαν χαρακτηρίζονται από προχειρότητα, χωρίς επιμονή στην λεπτομέρεια και στη δόμηση του λόγου. Οι μαθητές επέμεναν πώς είχαν ολοκληρώσει την εργασία τους, ενώ ήταν εμφανές ότι υπήρχαν πλευρές των θεμάτων που δεν είχαν καλυφθεί.

Οι παρουσιάσεις ήταν σύντομες και αρκετά ελλιπείς, αλλά αυτό έδωσε την ευκαιρία στην ολομέλεια να προβεί σε συμπληρώσεις. Ο χρόνος αποδείχθηκε επαρκής για την παρουσίαση των τεσσάρων από τις έξι ομάδες , ενώ  δεν υπήρξε χρόνος για την προβολή αποσπάσματος από την ταινία «Δεσποινίς ετών 39», όπως ήταν προγραμματισμένο αλλά ούτε και για την αφήγηση της ιστορίας από τη μεριά της Άννας, το οποίο ήταν δραστηριότητα της 1^ης διδακτικής ώρας και δεν έγινε κατορθωτό να υλοποιηθεί.

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι παρ’ όλες τις δυσκολίες το σχέδιο διδασκαλίας υλοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό  και οι μαθητές συνεργάστηκαν ικανοποιητικά για την εκτέλεσή του, χωρίς να υπάρξουν μεγάλες αλλαγές ως προς τη βασική λογική του, παρά μόνο στη διαχείριση του χρόνου που αποδείχθηκε ανεπαρκής. Ως επαρκής χρόνος για την υλοποίηση των προγραμματισμένων δραστηριοτήτων θεωρούνται κατ’ ελάχιστο οι τρεις διδακτικές ώρες.