"ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ' (Εργασία στην Τοπική Ιστορία)

Κάθε ελληνική φορεσιά ή καλύτερα ελληνική τοπική φορεσιά είναι ένα σύνολο ενδυμάτων, που χαρακτηρίζει μια ομάδα ανθρώπων που ζουν μέσα στον ελληνικό χώρο. Λειτουργεί όπως κάθε ενδυμασία: ντύνει και στολίζει το κορμί, και παρουσιάζει την όψη που επιθυμεί να δώσει εκείνος που την φορά στους τρίτους, παρέχοντας στον εαυτό του σιγουριά και άνεση. Μέσα στη συντηρητική και αυστηρή κοινωνία του χωριού και της μικρής πόλης, η σιγουριά και η άνεση πετυχαίνονται με την ομοιομορφία που προσφέρει μια στολή. 


Η στολή βασίζεται στην παράδοση και στη συντηρητικότητα και διαφέρει ριζικά από τη μόδα που βασίζεται στην αλλαγή. Η συντηρητικότητα στη φορεσιά δημιουργεί απαγορευτικά ταμπού, αλλά και ταμπού που λειτουργούν δίνοντας μαγικές ιδιότητες σε ορισμένα της τμήματα(ποδιά, ζωνάρι, κεφαλόδεσμοι κ.α.). Τα ενδύματα μιας συντηρητικής ομάδας μορφοποιούνται κατά εποχές από την επίδραση μιας άλλης δυνατότερης ανθρώπινης ομάδας. Εξαρτώνται όμως πάντα από τα τοπικά υλικά και το εμπόριο.Γενικά  οι τοπικές φορεσιές όπως εξελίχθηκαν από την Βυζαντινή Αυτοκρατορία και πέρα, δεν έχουν καμιά σχέση με τα αρχαιοελληνικά ενδύματα. Η ουσιαστική διαφορά από το αρχαιοελληνικό, με δωρική την προέλευση, ένδυμα στο μεταβυζαντινό δημιουργείται από τη φορά του στημονιού του υφάσματος πάνω στο κορμί. Τα ενδύματα αυτά είχαν το φάρδος του υφάσματος για μάκρος και, κατά βάση, ήταν άκοπα (φαρδύς όρθιος αργαλειός), ενώ τα μεταβυζαντινά ενδύματα έχουν το μήκος του υφάσματος για μάκρος και σχηματίζονται από τη συρραφή πολλών κομματιών υφάσματος (στενός πλαγιαστός αργαλειός).

Οι ελληνικές φορεσιές έχουν τολμηρούς χρωματικούς συνδυασμούς και παρουσιάζουν συχνά μεγάλη φαντασία στον τρόπο πού φοριούνται τα διάφορα τμήματα τους και στα χίλια δύο στολίδια πού τις ποικίλλουν. Σήμερα, οι ελληνικές φορεσιές, απλοποιημένες και συχνά παρανοημένες, φοριούνται μόνο σε ορισμένα μέρη τις γιορτές και σε διάφορες τουριστικές εκδηλώσεις.

Οι παραδοσιακές φορεσιές της πόλης της Κοζάνης και της ευρύτερης περιοχής είναι γνωστές, ως έναν βαθμό από την παρουσία τους σε μουσειακές συλλογές. 

Γυναικεία παραδοσιακή ενδυμασία

Η γυναικεία ενδυμασία αποτελείται από φανέλα μάλλινη υφαντή που φοριόταν κατάσαρκα, πουκάμισο βαμβακερό λευκό με δαντέλα στο λαιμό και στα μανίκια που φοριόταν πάνω από τη φανέλα, φουστάνι βαμβακερό με χρυσίζουσες αποχρώσεις που φέρει κόψες στο στήθος, μαύρο, μακρύ, χρυσοκέντητο λιμπαντέ (είδος γιλέκου) με μακριά μανίκια, φύρτα (επίσημη ποδιά) που φοριόταν πάνω από το φουστάνι και ήταν κομμένη από το ίδιο ύφασμα του φουστανιού, ζώνη με συρματερή πόρπη, σκφούνια (μάλλινες κάλτσες) που φτάνουν μέχρι το γόνατο, φέσι από σκούρο βυσσινί βελούδο με χρυσή φούντα και κοσμήματα από χρυσά φλουριά που φορούσαν οι γυναίκες στο στήθος. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό σύνολο που αποδεικνύει την καλαισθησία και χάρη των γυναικών της Κοζάνης.    

Οι παραδοσιακές φορεσιές δίνουν μια αντιπροσωπευτική εικόνα του πλούτου και της ποικιλίας της ελληνικής παράδοσης και μιλούν με το δικό τους ξεχωριστό τρόπο για τις επιδράσεις που δέχτηκε το ελληνικό ένδυμα και γενικότερα η ελληνική παράδοση από την Ανατολή, τη Δύση και τις Βαλκανικές χώρες.

           Ανδρική παραδοσιακή ενδυμασία 

Στην Κοζάνη μέχρι τον 18^ο αιώνα φορούσαν πάνω από το κατασάρι (μάλλινο υφαντό εσώρουχο – φανέλα), το σώβρακο, το άσπρο μακρύ πουκάμισο και το αντερί. Αυτό ήταν μακρύς χιτώνας που έφτανε μέχρι τα πόδια με μανίκια από μεταξωτό ύφασμα ή γυαλιστερό σατέν για τις γιορτές και από βαμβακερό ύφασμα για τις καθημερινές. Πάνω από το αντερί φορούσαν άσπρο ή κόκκινο ζουνάρι στη μέση και πάνω από αυτό έδεναν το ‘κιμέρ’ όπου έβαζαν τα χρήματα. Το ‘τσιαμαντάνι’ καλύπτει τον κορμό του σώματος. Στα πόδια πάνω από τις πλεκτές μάλλινες κάλτσες φορούσαν περικνημίδες που τις έδεναν στο γόνατο. Στο κεφάλι φορούσαν φέσι με φούντα. Για επανωφόρι έβαζαν τον ‘ντουλαμά’ ή ‘τζουμπέ’, που ήταν μακρύς μάλλινος επενδυτής με γούνα εσωτερικά στο γιακά. Μετά τον 18^ο αιώνα η φορεσιά εξελίχθηκε. Φορούσαν τη ‘τζιμπρα’ (είδος παντελονιού εφαρμοστό στις γάμπες και φουσκωτό στα γόνατα),άσπρο πουκάμισο με πιέτες χωρίς γιακά, γιλέκο κουμπωτό στο στήθος, βυσσινί ζωνάρι στη μέση, παπούτσια και μαύρο σκούφο. 

ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ:

·       Μπούσιου Αγγελική

·       Μουτσιούνα Ελένη

·       Σταυριανουδάκη Μαρία

·       Μπισιούκη Φωτεινή

·       Τσαμπούρη Μαρία-Ειρήνη