Η εφημερίδα « Η Εθνική»[1] (1/10/1834 – 27/6/1835) με έδρα το Ναύπλιο θα κυκλοφορήσει σε μια περίοδο που το νεοσυσταθέν ελληνικό κράτος έχει βιώσει τη δολοφονία του πρώτου Κυβερνήτη του, του Ιωάννη Καποδίστρια (27/9/1831), έχει μόλις υποδεχθεί ως βασιλιά τον Βαυαρό Όθωνα (Ιανουάριος 1833), ενώ έχει ήδη αποφασιστεί η μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα, με ό,τι αυτό σήμαινε για τα προνόμια των κατοίκων του Ναυπλίου[2]. Η βαριά ατμόσφαιρα της εποχής είχε τις συνέπειές της και στην ελευθεροτυπία, καθώς είχαν προηγηθεί το «τυποκτόνο» ψήφισμα του Καποδίστρια (1831) αλλά και οι νόμοι του Όθωνα (14/9/1833), που απειλούσαν με βαρύτατες οικονομικές και πολιτικές συνέπειες του συντάκτες του αντιπολιτευόμενου τύπου[3].
Το πρωτοσέλιδο[4] του πρώτου φύλλου ουσιαστικά αποτελεί μια δήλωση αρχών της εφημερίδας. Με την εμφατική (τρεις φορές) επανάληψη της λέξης «δημοσιότης» στην πρώτη περίοδο λόγου, οι συντάκτες εστιάζουν στο ρόλο της στα δημόσια πράγματα, χαρακτηρίζοντάς την «ισχυρόν όργανον» πληροφόρησης και διαφώτισης των λαών και των κυβερνήσεών τους τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Για την «Εθνική», η ανάγνωση των εφημερίδων αποτελεί «τροφή του μυαλού απαραίτητη», με την προϋπόθεση το λειτούργημα του δημοσιογράφου να ασκείται με αντικειμενικότητα και αμεροληψία, μακριά από ιδιοτελείς σκοπούς, την εξυπηρέτηση αλλότριων συμφερόντων, τη συκοφαντία, τη διέγερση των παθών και το διχαστικό λόγο ανάμεσα σε κυβερνήτες και κυβερνομένους.
Παρόλο που κάποιες εφημερίδες, εκτιμά η «Εθνική», είχαν θετική παρουσία, ωστόσο καταγγέλλει άλλες ότι , υποκινούμενες από ταπεινά κίνητρα, στοχοποίησαν την κυβέρνηση και τις ξένες δυνάμεις που την υποστηρίζουν. Θεωρεί λοιπόν τον αντιπολιτευόμενο τύπο ως τον κύριο υπεύθυνο για τη δυσπιστία του λαού απέναντι στη βασιλεία και τους Βαυαρούς, ενώ ο συντάκτης σπεύδει να δηλώσει τη νομιμοφροσύνη του προς το θρόνο, δικαιολογώντας εμμέσως και τους νόμους του Όθωνα.
Η υποστήριξη αυτή - που κατατάσσει την «Εθνική» στις συμπολιτευόμενες εφημερίδες – δικαιολογείται στο άρθρο από την πεποίθηση των συντακτών ότι ο βασιλιάς θα παραχωρήσει σύνταγμα που θα διασφαλίσει την αντιπροσώπευση του έθνους αλλά και οικονομικές απολαβές για τους αγωνιστές της επανάστασης. Η υποστήριξη ωστόσο αυτή δεν είναι άνευ όρων, όπως αφήνει η εφημερίδα καθαρά να φανεί, αλλά αίρεται από τον έλεγχο στις πράξεις των αντιπροσώπων και τον ρόλο της κοινής γνώμης που «ηξεύρει πάντοτε να εκδικηθή όσους την καταφρονούν». Το άρθρο ολοκληρώνεται με κάλεσμα για ενότητα, καθώς θεωρείται η απαραίτητη συνθήκη για την πρόοδο του έθνους, την οποία προσδοκά όχι μόνο ο λαός αλλά και οι ξένοι.
Με το πρωτοσέλιδο άρθρο της η «Εθνική» δίνει το στίγμα της στα δημόσια πράγματα της χώρας σε μια περίοδο κρίσιμων αλλαγών στη διακυβέρνηση της χώρας. Η βαυαρική αντιβασιλεία, η έλλειψη συντάγματος, ο παραμερισμός των αγωνιστών και η μεταφορά της πρωτεύουσας κλονίζει συθέμελα το μικρό κράτος. Ο ρόλος του τύπου δεν είναι μόνο να μεταφέρει τις ειδήσεις στο ευρύ κοινό, αλλά να παίρνει σαφή πολιτική θέση, να καταλαγιάζει τα πάθη διατηρώντας αμερόληπτη στάση απέναντι στα τεκταινόμενα, να ελέγχει τις πράξεις της κυβέρνησης, υπερασπιζόμενος την ανάγκη θέσπισης συντάγματος αλλά ταυτόχρονα «αυτολογοκρινόμενος», όταν ελλοχεύει ο κίνδυνος υπονόμευσης της πολιτειακής σταθερότητας. Ο τύπος λειτουργεί σαν διάμεσος, σαν δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα στο λαό και την κυβέρνησή του και άρα θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται με τον ανάλογο σεβασμό και από τους δύο θεωρώντας το δημοσιογραφικό λειτούργημα πυλώνα της ευνομίας. Η αμφίδρομη όμως αυτή σχέση για να λειτουργήσει απαιτεί εκπαίδευση σε δημοκρατικές διαδικασίες. Οι διώξεις κατά του Τύπου τόσο από τον Καποδίστρια όσο και από τον Όθωνα καταδεικνύουν την αμφισβήτηση αυτού του ρόλου αλλά και την επιρροή που οι εκδότες των εφημερίδων ασκούσαν στην κοινή γνώμη. Ωστόσο η «Εθνική» προσπαθεί να ξεπεράσει τον σκόπελο διακηρύσσοντας ευθύς εξαρχής τις αγαθές προθέσεις της απέναντι στο βασιλιά και τις ξένες δυνάμεις που τον στηρίζουν, καθησυχάζοντας ταυτόχρονα και το λαό του Ναυπλίου και τους αγωνιστές που βρίσκονται πλέον στο περιθώριο. Παρ’ όλες όμως τις προσπάθειές της η «Εθνική» δεν μακροημέρευσε, καθώς το τελευταίο της φύλλο θα κυκλοφορήσει μόλις 8 μήνες από το πρώτο.
Βιβλιογραφία- Δικτυογραφία
· Δρούλια Έλλη, «Από το Ναύπλιο στην Αθήνα: Η μεταφορά της πρωτεύουσας», Ναυπλιακά Ανάλεκτα VIΙI, Πρακτικά Επιστημονικού Συμποσίου, «150 Χρόνια Ναυπλιακή Επανάσταση» Ναύπλιο, 2013, σ.227-240 https://alphalinenet.files.wordpress.com/2014/07/ceb1cf80cf8c-cf84cebf-cebdceb1cf8dcf80cebbceb9cebf-cf83cf84ceb7cebd-ceb1ceb8ceaecebdceb1-ceb7-cebcceb5cf84ceb1cf86cebfcf81ceac-cf84.pdf (τελευταία ανάκτηση: 13/4/2018).
· Κουμαριανού Αικατερίνη, «Γένεση και ανάπτυξη του Ελληνικού Τύπου», στο Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου 1784-1974. Εφημερίδες, Περιοδικά, Δημοσιογράφοι, Εκδότες, Λ. Δρούλια, Γ. Κουτσοπανάγου (επιμ.), Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών/103, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 2008, τόμος Α΄, σ. 23-33.
Εφημερίδα «Η Εθνική» http://srv-web1.parliament.gr/library.asp?item=46403
[1] Ο υπότιτλος «Εφημερίς πολιτική φιλολογική και βιομηχανική» έχει υιοθετηθεί από τον γαλλικό Τύπο της εποχής σε μια προσπάθεια προσέλκυσης ευρύτερου κοινού. Το ευρωπαϊκό πρότυπο άλλωστε επιβεβαιώνεται και στο δίγλωσσο (ελληνικά-γαλλικά) της έκδοσης, βλ. Αικατερίνη Κουμαριανού, «Γένεση και ανάπτυξη του Ελληνικού Τύπου», στο Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου 1784-1974. Εφημερίδες, Περιοδικά, Δημοσιογράφοι, Εκδότες, Λ. Δρούλια, Γ. Κουτσοπανάγου (επιμ.), Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών/103, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 2008, τόμος Α΄, σ.30.
[2] Έλλη Δρούλια, «Από το Ναύπλιο στην Αθήνα: Η μεταφορά της πρωτεύουσας», Ναυπλιακά Ανάλεκτα VIΙI, Πρακτικά Επιστημονικού Συμποσίου, «150 Χρόνια Ναυπλιακή Επανάσταση» Ναύπλιο, 2013, σ.231-232,239 https://alphalinenet.files.wordpress.com/2014/07/ceb1cf80cf8c-cf84cebf-cebdceb1cf8dcf80cebbceb9cebf-cf83cf84ceb7cebd-ceb1ceb8ceaecebdceb1-ceb7-cebcceb5cf84ceb1cf86cebfcf81ceac-cf84.pdf (τελευταία ανάκτηση: 13/4/2018).
[3] Αικατερίνη Κουμαριανού, «Γένεση και ανάπτυξη…, ό.π.,σ.27-28.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.