Η οξύτητα της δημόσιας διαμάχης[1] για το εγχειρίδιο ιστορίας της Στ’ Δημοτικού[2] που ξέσπασε το 2006, έφερε στην επιφάνεια πληθώρα θεμάτων, όπως οι σκοποί του μαθήματος, ο ρόλος του ενός εγχειριδίου και η χρηματοδότησή του, ο δημόσιος διάλογος και τα όριά του, οι πόλοι αντιπαράθεσης και η εκατέρωθεν -έωλη σε πολλές περιπτώσεις- επιχειρηματολογία.
Ενδεικτική της ατεκμηρίωτης, με επιστημονικούς όρους κριτικής, η ανακοίνωση- με επιλεκτική χρήση τύπων της καθαρεύουσας- της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών[3], η οποία καταγγέλλει το εγχειρίδιο για παραποίηση της ελληνικής ιστορίας. Ενώ επικαλείται την ύπαρξη μιας «ενδελεχούς επιστημονικής μελέτης», -όπως και θα περίμενε κανείς από μια επιστημονική ένωση με επόμενο βήμα την παρουσίαση των ευρημάτων των «διακεκριμένων» (ανώνυμων!) καθηγητών της ελληνικής Ιστορίας-, προβαίνει σε απλή αναφορά μιάμισης αράδας στο 1922 και στο ρόλο της Εκκλησίας το 1821. Αντίθετα, συνδέει άμεσα το βιβλίο με το τρέχον εθνικό διακύβευμα, όπως θεωρεί το Μακεδονικό Ζήτημα, κατηγορώντας τους συγγραφείς ότι καθοδηγούνται από «ξένα κέντρα» με σκοπό την υπονόμευση της ελληνικής ταυτότητας. Επιστέγασμα της εθνοκεντρικής αντιμετώπισης είναι η αναγωγή της Εταιρείας σε υπερασπιστή «εμπράκτως» του Συντάγματος, καλώντας τους πολίτες να στραφούν δικαστικά κατά του «επίμαχου εγχειριδίου».
Σε εντελώς διαφορετικό πνεύμα η παρέμβαση του Ριζοσπάστη[4]. Σ΄ ένα άρθρο-ποταμό, ο Μάκης Μαΐλης εξαπολύει αρχικά τα βέλη του κατά των ΜΜΕ κατηγορώντας τα ότι προσπαθούν, με αφορμή το σχολικό εγχειρίδιο, να παρουσιάσουν τη σύγκρουση «εθνικισμού –κοσμοπολιτισμού» ως δύο αντικρουόμενες αντιλήψεις, που όμως - σύμφωνα με τη μαρξιστική ανάλυση - ουσιαστικά αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Απορρίπτει τη θεωρία περί «ειδημόνων» καταγγέλλοντας ταυτόχρονα τους συγγραφείς για ψευτο -προοδευτικότητα και για εξυπηρέτηση αλλότριων (ιμπεριαλιστικών) σκοπών που καμία σχέση δεν έχουν με την ελεύθερη έρευνα. Εστιάζοντας την ανάλυση σε συγκεκριμένα - με σχολιασμένο φωτογραφικό υλικό -, παραδείγματα, που εκτείνονται από την περίοδο της Αναγέννησης ως την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ το 2004, ο Μαΐλης εντοπίζει παραλείψεις, αποσιωπήσεις, επιλεκτικότητα, ιστορικά άλματα, εξοβελισμό δόκιμων όρων, την επικράτηση της εικόνας σε βάρος του κειμένου, «ουδέτερο» λεξιλόγιο, που συσκοτίζει κατά τη γνώμη του την πραγματική σημασία των γεγονότων. Για τον αναλυτή η ουσία του βιβλίου έγκειται: «Στον εξοβελισμό των ταξικών αντιθέσεων, της ταξικής πάλης ως κινητήριας δύναμης της ιστορικής εξέλιξης[5]» και άρα μόνο πολιτικά και ιστορικά ουδέτερη δεν μπορεί να θεωρηθεί.
Στην αντίπερα όχθη την υπεράσπιση του εγχειριδίου θα αναλάβουν κατά κύριο λόγο ιστορικοί εστιάζοντας στη σημασία του ρόλου τους. Χαρακτηριστική η παρέμβαση της Χριστίνας Κουλούρη[6], η οποία, αντιμετωπίζει ως αδαείς (με επιλεκτική ονομαστική αναφορά) όλους, όσοι εξέφρασαν άποψη για το βιβλίο, ενώ αντιπαρέρχεται το επιχείρημα της υστέρησης του κειμένου, παραθέτοντας απλώς τον αριθμό των σελίδων που αφιερώνονται σε κάθε ενότητα και τη …Δόμνα Βιζβίζη, ως αντίπαλο δέος. Το επιχείρημα, ωστόσο, της Κουλούρη, για επανάληψη των προσωπογραφιών του Κολοκοτρώνη και του Καραϊσκάκη- λογικό αν μιλούσαμε για την Γ’ Γυμνασίου-θα λέγαμε ότι στερείται ουσίας, αφού στην Στ’ Δημοτικού τα παιδιά για πρώτη φορά θα διδαχτούν συστηματικά τα σχετικά με την επανάσταση. Ως αιτία δε της κακοδαιμονίας θεωρεί την επιβολή του ενός εγχειριδίου, καθώς αυτό θεωρείται ο φορέας της επίσημης ιστορίας του ελληνικού κράτους[7]. Στο ίδιο πνεύμα, η Έφη Γαζή[8] μεταθέτει τη συζήτηση όχι στο περιεχόμενο του εγχειριδίου, αλλά στην «αποκάλυψη» της ετερόκλητης συμμαχίας εναντίον του, αν και αποδέχεται ότι και άλλοι μπορούν να έχουν άποψη.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι στη σύγκρουση αντιπαρατέθηκαν δύο κύρια μέτωπα με ευδιάκριτα χαρακτηριστικά: «εθνικιστές» versus «προοδευτικών». Οι μεν συντάχθηκαν πίσω από την εθνική ταυτότητα και τον φρονηματισμό των νέων, υπερασπιζόμενοι ένα «κλειστό» αναλυτικό πρόγραμμα, οι δε πίσω από τις δημοκρατικές αξίες και τις νέες παιδαγωγικές αντιλήψεις, προωθώντας τη λογική της «ανοιχτότητας»[9]. Οι αντίπαλοι κατηγόρησαν τους συγγραφείς ως όργανα ξένων συμφερόντων, οι ιστορικοί όμνυαν στο όνομα της ελεύθερης έρευνας. Ωστόσο η ταύτιση συλλήβδην οποιουδήποτε είχε αντιρρήσεις σε συγκεκριμένα σημεία του εγχειριδίου με συντηρητικούς κύκλους δεν υπηρετεί, κατά τη γνώμη μου, τον επιστημονικό διάλογο. Ούτε η υπεράσπιση θέσεων από συναδελφική … αλληλεγγύη. Άλλωστε άλλο είναι να κατέχεις τα πορίσματα της ιστορικής έρευνας και άλλο να καλλιεργείς την ιστορική σκέψη σε παιδιά[10]. Σ’ αυτό η…housewife[11], ίσως έχει περισσότερα να πει, αφού είναι αυτή που διαβάζει με το παιδί της.
Βιβλιογραφία – Δικτυογραφία
· Athanasiades, Harris, “The ‘Nation-killing’ textbook. The polemic over the history textbook ‘In modern and contemporary times’ (2006-2007)”, Ricerche Storiche, vol. 44, (1), 2014, pp. 43-62. https://www.academia.edu/9913790/The_nation-killing_textbook_The_polemic_over_the_history_textbook_In_Modern_and_Contemporary_Times_2006-2007_
· Γαζή, Έφη, «Η πάλη των (σχολικών) τάξεων», Το Βήμα, 18/3/2007, http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=179732
(τελευταία προσπέλαση: 31/3/2018).
· Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, «Ανακοίνωση για το περιεχόμενο της σχολικής Ιστορίας της Στ’ Δημοτικού, 26/2/2007, http://palio.antibaro.gr/society/ems_istoria.php (τελευταία προσπέλαση: 31/3/2018).
· Κουλούρη, Χριστίνα, «Η ιστορία στην πυρά του φανατισμού», Καθημερινή, 7/1/2007, http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=178176 (τελευταία προσπέλαση: 31/3/2018).
· Μαΐλης, Μάκης, «Το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού και η αντιπαράθεση εθνικισμού – κοσμοπολιτισμού», Ριζοσπάστης, 18/3/2007, Παιδεία, https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3962613 (τελευταία προσπέλαση: 31/3/2018).
· Παληκίδης, Άγγελος (επιμ.), Κριτικές προσεγγίσεις του ναζιστικού φαινομένου. Από την ιστοριογραφία και την πολιτική θεωρία στη σχολική ιστορική μάθηση, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2013.
· Ρεπούση, Μαρία κ.ά., Στα νεότερα και σύγχρονα χρόνια, Αθήνα 2006.
· Βασίλης Τσάφος, Αναλυτικό Πρόγραμμα. Θεωρητικές προσεγγίσεις και εκπαιδευτικοί προσανατολισμοί, Μεταίχμιο, Αθήνα 2014.
[1] Harris Athanasiades, “The ‘Nation-killing’ textbook. The polemic over the history textbook ‘In modern and contemporary times’ (2006-2007)”, Ricerche Storiche, vol. 44, (1), 2014, pp. 43-62. https://www.academia.edu/9913790/The_nation-killing_textbook_The_polemic_over_the_history_textbook_In_Modern_and_Contemporary_Times_2006-2007_
[2] Μαρία Ρεπούση κ.ά., Στα νεότερα και σύγχρονα χρόνια, Αθήνα 2006.
[3] Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, «Ανακοίνωση για το περιεχόμενο της σχολικής Ιστορίας της Στ’ Δημοτικού, 26/2/2007, http://palio.antibaro.gr/society/ems_istoria.php (τελευταία προσπέλαση: 31/3/2018).
[4] Μάκης Μαΐλης, «Το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού και η αντιπαράθεση εθνικισμού – κοσμοπολιτισμού», Ριζοσπάστης, 18/3/2007, Παιδεία, https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3962613 (τελευταία προσπέλαση: 31/3/2018).
[5] Η έμφαση του αρθρογράφου.
[6]Χριστίνα Κουλούρη, «Η ιστορία στην πυρά του φανατισμού», Καθημερινή, 7/1/2007, http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=178176 (τελευταία προσπέλαση: 31/3/2018).
[7] Άγγελος Παληκίδης (επιμ.), Κριτικές προσεγγίσεις του ναζιστικού φαινομένου. Από την ιστοριογραφία και την πολιτική θεωρία στη σχολική ιστορική μάθηση, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2013, σ.9.
[8] Έφη Γαζή, «Η πάλη των (σχολικών) τάξεων», Το Βήμα, 18/3/2007, http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=179732
(τελευταία προσπέλαση: 31/3/2018).
[9] Βασίλης Τσάφος, Αναλυτικό Πρόγραμμα. Θεωρητικές προσεγγίσεις και εκπαιδευτικοί προσανατολισμοί, Μεταίχμιο, Αθήνα 2014, σ. 142-143 και Άγγελος Παληκίδης (επιμ.), ό.π.,σ. 81.
[10] Άγγελος Παληκίδης (επιμ.), ό.π.,σ. 80.
[11] Ο χαρακτηρισμός της Χριστίνας Κουλούρη, ό.π.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.